Каліновец пасля першага бою: "Цяпер разумею, чаму дзед не расказваў пра вайну"
Калінавец Алесь (імя змененае, звесткі суразмоўніка ёсць у рэдакцыі) нядаўна вярнуўся са свайго першага баявога задання. Пасля вяртання на пытанне "Як маешся?" пісаў: "Нармальна".
Калі мы сазваніліся, то аказалася, што "нармальна" — гэта "ўсе жывыя". Яго група трапіла пад мінамётны абстрэл. Усе жывыя, але лесапасадку, якую займалі каліноўцы, "проста выпаліла".
"Я яшчэ ні разу не бачыў рускіх — вось такая вайна"
Ідзе вайна, у якой ты не бачыш праціўніка, расказвае Алесь. І не таму, што рускія такія ўжо няўлоўныя — проста дзякуючы дальнабойнай артылерыі ім не трэба падыходзіць блізка.
Алесь служыць у батальёне "Тэрор" палка Каліноўскага. Кажа, у кантактавы бой з праціўнікам уступалі ў асноўным тыя байцы батальёна, якія прайшлі баі ў Бучы, Ірпені і Гастомелі. Больш малодшы прызыў, сам Алесь, утрымлівае пазіцыі і ўдзельнічае ў дыверсійных аперацыях.
Ён да гэтага часу не бачыў праціўніка, толькі абгарэлы БМП з целамі.
— Ад гэтай вайны ў шоку нават бывалыя легіянеры, якія прайшлі Сірыю, Ірак, Афганістан. Рускія ваююць не ўменнем, а колькасцю артылерыі. Ты захопліваеш сяло, рускія адыходзяць і пачынаюць лупіць з усяго, што ў іх ёсць. Проста знішчаюць усё жывое.
Да моманту свайго першага ў жыцці баявога выезду Алесь служыў у палку тры месяцы.
— Тры месяцы — гэта шмат? Ты паспеў падрыхтавацца да таго, што ўбачыў?
— Першая задача планавалася лёгкай, таму што, паводле звестак разведкі, праціўнік быў далёка ад таго месца, дзе мы павінны былі акапацца. Але ўжо праз хвілін пятнаццаць па нас пачаўся шчыльны мінамётны абстрэл. На шчасце, руская артылерыя б'е не прыцэльна, а "накрывае" па плошчах. Так што ўсе засталіся жывыя-здаровыя. Потым рускія яшчэ чымсьці "насыпалі", выпальваючы ўсё навокал: і палі, і лясы, і дамы. Ім абсалютна напляваць на ўкраінскую тэрыторыю і на яе жыхароў. Яны тупа выкарыстоўваюць тактыку выпаленай зямлі.
І што, сказаць, што быў да гэтага гатовы? Не быў. Нерэальна быць да гэтага гатовым.
"Ты зразумей, тут вельмі берагуць людзей"
Алесь запэўнівае, што каліноўцаў імкнуцца берагчы. Калі пасля першага бою відаць, што ён даўся чалавеку занадта цяжка, пакідаюць у гарнізоне. Хтосьці пераходзіць на склад, хтосьці дапамагае па кухні. Зараз палку больш за ўсё патрэбныя медыкі і механікі.
— Ты зразумей, у нас у батальёне вельмі берагуць людзей. І ў самае пекла беларусаў не кідаюць. Тым больш у нашага камандавання ёсць магчымасць самастойна прымаць рашэнне, на якое заданне адпраўляць байцоў.
Беларускія добраахвотнікі працуюць ва ўзаемадзеянні з УСУ. У самаволку на захоп вёсак ніхто не ходзіць, таму што "могуць насыпаць самі ж украінцы, ці мала, хто там шарыцца".
— Ва УСУ вамі задаволеныя?
— Не хочам самі сябе хваліць. Гэта ўжо за нас зрабіў Арастовіч. На фронце цяпер цэняцца матываваныя байцы. А мы вельмі матываваныя. Разумеем, што, вызваліўшы Украіну, мы зможам вызваліць і Беларусь. І тут, дарэчы, нашы нацыянальныя якасці дапамагаюць: дысцыплінаванасць і стараннасць. Нам сказалі ўтрымліваць пазіцыю — мы ўтрымліваем. Скажуць адысці — мы адыдзем. А не дадуць каманду адыходзіць — будзем да апошняга трымаць.
"У палку многія перасталі мець зносіны з бацькамі. Гэта трагедыя"
Бацькі не ведаюць, дзе Алесь. Калі яны прачытаюць гэтае інтэрв'ю, то не зразумеюць, што пад мінамётны абстрэл трапіў іх сын. Алесь просіць не задаваць шмат пытанняў пра бацькоў.
— Не хачу гаварыць. У іх "восем гадоў дзяўблі бамбас". Маўляў, што Украіна павінна аддаць свае тэрыторыі, і тады ўсё адразу стане выдатна, але "падла Зяленскі" не хоча гэтага рабіць. Я ўжо стаміўся з імі лаяцца з гэтай нагоды.
Спрабаваў растлумачыць, што такое вайна, што адбываецца ва Украіне. Яны не разумеюць. Яны ўпэўненыя, што мірныя людзі не пакутуюць, што ракеты ляцяць толькі ў вайсковыя аб'екты, што ў Расіі "высокадакладная зброя".
У часе мінулай размовы яны пачалі мне даводзіць, што ў Бучы, у Ірпені пад Кіевам нічога не было. Нашы хлопцы ездзілі туды, бачылі ўсё, размаўлялі з пацярпелымі. А яны мне: нічога не было, гэта ўсё пастаноўка. Прапаганда працуе. Працуе, разумееш?
З той размовы мы больш не кантактавалі. І гэта трагедыя. У палку шмат людзей, якія перасталі мець зносіны з бацькамі.
"Поплеч з нацыяналістамі служаць антыфашысты"
Прапаганда расказвае, што ў добраахвотнікі пайшлі нацысты і футбольныя фанаты. Алесь сапраўды ведае пра аднаго футбольнага фаната, які служыць у ягоным аддзяленні. Пазыўны — Пума, па адукацыі — хімік, займаецца боксам, хварэе за "Дынама".
— Цудоўны хлопец. Я часта смяюся, што ў мяне наогул адны "фашыкі" ў аддзяленні. Журналіст, філолаг, праграміст, дырыжор, дальнабойшчык, хімік. Ёсць хлопцы, якія ў мірным жыцці трусоў разводзілі. Карацей, культурныя і ветлівыя людзі.
Але так, калі паглядзець на маіх камандзіраў, то можна і спалохацца. Здаровыя, суровыя. Але з асабовым складам клапатлівыя.
— Але свастык на кожным другім плячы, кажаш, няма?
— Ёсць скандынаўскія руны. Напрыклад, у Паўла Кулажанкі. Толькі не пытайцеся ў яго іх значэнне. Ён пісаў навуковую працу па скандынаўскай культуры і можа вас суткі мучыць расказамі.
Полк разнашэрсны, як любое здаровае грамадства. Ёсць нацыяналісты, ультраправыя актывісты, антыфашысты, анархісты, дэмакраты, лібералы. Камусьці падабаецца Пазняк, камусьці Ціханоўская, камусьці Бабарыка. Мы можам спрачацца наконт палітыкі гадзінамі, але ўсіх нас аб'ядноўвае жаданне дапамагчы Украіне і сваёй роднай Беларусі. Ніякіх канфліктаў на гэтай глебе ў нас ні разу не ўзнікала.
— А якія канфлікты ўзнікалі? Дзедаўшчына ёсць?
— Я думаю, яе тут у прынцыпе не можа быць, таму што ўсе занятыя агульнай справай і на глупствы няма часу. Плюс мы выбудоўваем структуру ў палку на павазе адзін да аднаго па-за залежнасцю ад таго, якую пасаду чалавек займае. А чалавек, якія набраўся мужнасці і прыйшоў да нас, ужо заслугоўвае павагі сам па сабе. Гэта людзі, якія перажылі рэпрэсіі і былі вымушаныя пакінуць сваю Радзіму. Гэта беларусы, якія, каб запісацца ў добраахвотнікі, кінулі мірнае жыццё ў Грузіі, Польшчы, Іспаніі, Чэхіі, Германіі і многіх іншых краінах.
— Ну добра, а падлогу хто мые?
— Кожны сам за сабой. На агульныя памяшканні прызначаюцца дзяжурныя згодна з графікам. Камандзіры дакладна гэтаксама і падлогу мыюць, і прыбіральні.
"Вельмі мне баршчы падабаюцца, якія УСУ прывозіць"
Калі б бацькі добраахвотнікаў ведалі, дзе яны, маглі б спытаць, ці добра іх кормяць. Але раз яны не могуць гэтага зрабіць, спытаем за іх.
— Магчыма, хто прывык да мамчынага хатняга харчавання, і будзе нос адварочваць, але асабіста мне падабаецца, як кормяць. Сёння, напрыклад, з раніцы быў амлет з бужанінай і аўсянай кашай, у абед — боршч, грэчка са свінінай. Увечары — рыс з зялёным гарошкам і вэнджанай скумбрыяй. Вельмі мне, вядома, украінскі боршч падабаецца. З салам, з часнаком, з цыбулькай, з чорным хлебам.
На абед перыядычна даюць кампот. Нашы хлопцы іх самі робяць. Прывезлі валанцёры чарэшні якой-небудзь, мы частку паелі, з часткі кампот варым.
Мала таго, што харчаванне атрымліваем ад нашых вайскоўцаў, дык і валанцёры пастаянна дапамагаюць: кансервы нейкія падвозяць, памідоркі кансерваваныя, сала, пару разоў нават быў сыр "камамбер". Дзякуй і нізкі паклон валанцёрам. Пытанняў па харчаванні няма.
Веганы ў батальёне таксама ёсць і таксама не галадаюць, запэўнівае Алесь. Вараць яйкі, бяруць садавіну ў валанцёраў.
Часам добраахвотнікаў спрабуюць падкормліваць мясцовыя жыхары. Нядаўна маленькая дзяўчынка падзялілася з Алесем жэлацінавымі мішкамі.
А ў Кіеве на КПП кіяўлянка прыносіла булачкі.
— Карацей, мясцовыя да вас ставяцца добра?
— Беларускіх добраахвотнікаў тут паважаюць. Дый да беларусаў, па маіх назіраннях, хэйт быў толькі ў сеціве, але я ўпэўнены, што ўсе гэтыя хэйтары сядзелі ў Львове і пілі латэ, пакуль пісалі гнеўныя пасты.
А цяпер нешта, можа, і змянілася пасля гэтых лукашэнкаўскіх танцаў з бубнам каля мяжы. Наконт нападу з боку Беларусі скажу так: у нас тут усе настроеныя заўзята. Калі Беларусь зойдзе ва Украіну — нашы будуць іх сустракаць, калі толькі дадуць каманду.
"Смяротныя прысуды добраахвотнікам — проста шантаж"
Нядаўна ў АРДЛА вынеслі тры паказальныя смяротныя прысуды наймітам, якія трапілі ў палон. Двое з іх — грамадзяне Брытаніі, трэці — грамадзянін Марока. Усе трое былі на кантракце ва УСУ — як і каліноўцы.
— Ці падарвала гэта дух? Нічога не памянялася. Расія і яе квазі-фармаванні ўжо даўно наплявалі на правілы вядзення вайны. Упэўнены, датычна замежных добраахвотнікаў — гэта проста шантаж, паказальныя прысуды былі вынесеныя для таго, каб краіны Еўропы і ў прыватнасці Брытанія загаварылі з кіраўніцтвам АРДЛА.
"Унукам я расказаў бы толькі, як сабака прыйшоў хавацца ад абстрэлу ў бліндаж"
— А ўвогуле, вайна — гэта страшна. Я цяпер разумею, чаму дзед ніколі пра вайну не расказваў.
— А ты расказваў бы ўнукам пра вайну?
— Не. Ніколі і нічога я б не расказаў. Што расказваць? Пра абгарэлае цела рускага і яго расплаўленую каску? Я не вельмі хачу ўнукам расказваць такія рэчы.
Я ўвогуле не разумею гэтага оркаўскага стану, калі яны пачынаюць выць, маўляў, "мы ўсіх завалім, мы вас ракетамі закідаем!". Гэта не чалавечы, гэта жывёльны стан.
У нас у батальёне ёсць снайпер. Ён дзеліцца карысным досведам, а не расказвае, колькіх чалавек і як ён забіў. Больш за тое, у некаторых выпадках наогул не рэкамендуе страляць, каб, напрыклад, не раскрыць свае пазіцыі.
Я б унукам расказаў, як сабака хаваўся з маім пабрацімам у бліндажы ад абстрэлу. Ён сышоў у акоп — і сабака за ім, так яны там удвух і сядзелі. Вось пра такія гісторыі я б расказваў.
— Ты быў гатовы да таго, што, магчыма, давядзецца забіць чалавека?
— У гэтай вайне ты не бачыш праціўніка. І не думаеш пра яго, калі цябе забіваюць. Калі стаіць пытанне "або я, або ён", выбару няма. Але добра б мяне мінула гэта. Хоць я і сумняваюся, што так здарыцца.
"Ну а што ты зробіш з мужам шалапутным. Моліцца, каб хутчэй усё скончылася"
Калі мы размаўлялі першы раз, у трубцы нічога не гудзела, паветранай трывогі не было. Але ўжо на наступны дзень Алесь тэлефануе з бамбасховішча.
— Пасля мінамётнага абстрэлу ты яшчэ рэагуеш на паветраныя трывогі?
— Так, у мяне пачуццё небяспекі не прытупілася. Ёсць паветраная трывога — я спускаюся ў сховішча. Я ведаю, што большасці хлопцаў на гэтыя трывогі пляваць. Ну, акей, а я лепш лішні раз прайдуся. Проста так аддаваць жыццё трохі крыўдна.
На пытанне "Як маешся?" Алесь па-ранейшаму адказвае "Нармальна" або "Усё нармальна". Радзей — "Весела". Спрабую высветліць, што за новая трактоўка "нармальнасці".
— У 2020 годзе я з'ехаў з Беларусі разбіты. А цяпер, нягледзячы на тое, што вакол пастаянна нешта грыміць, нешта прылятае, нягледзячы на тое, што кожны дзень прачынаешся з думкай "Дзякуй Богу, я жывы", чамусьці адчуваеш сябе вельмі камфортна. Я не ведаю, як гэта растлумачыць.
На базе ў добраахвотнікаў ёсць ложкі. Спяць па 5-6 чалавек у пакоі. На баявым выездзе спяць, дзе атрымліваецца. У падвале, напрыклад. У лесе. Тады ўсё, што ў цябе ёсць, — карэмат (турыстычны дыванок) і спальны мяшок. З сабой — сухпаёк і газавая гарэлка.
— Гэта такі газавы балончык з кулачок. Калі выязджаеш у лес, на ім можаш у кацялку усё што хочаш прыгатаваць. Карацей, з побытам усё выдатна. І ўсе цябе падтрымліваюць, галоўнае — гаварыць, калі табе нешта трэба.
— Калі ты апошні раз піў латэ?
Алесь задумваецца.
— Здаецца, паўтара месяца таму?
Перад сваім першым баявым выездам ён папрасіў у начальства адпусціць на два дні — пабачыцца з жонкай. Сустрэліся ў Львове. Тады і выпілі латэ. А потым Алесь паехаў на баявое, а ягоная жонка вярнулася ў Польшчу.
І не, яна не прывыкла да таго, што муж на вайне. Ён імкнецца пісаць ёй кожную раніцу.
— Перажывае, калі не пішу. Моліцца, каб хутчэй усё скончылася. Ну а што ты зробіш з мужам шалапутным?
— Чаго на вайне хочацца больш за ўсё?
А тут Алесь не задумваецца.
— Прыехаць дадому і абняць жонку. А потым мы б з ёй пайшлі ў прадуктовую крамку каля нашага дома і ўзялі сырную з часночным соусам піцу.
Кожны дзень уяўляю, як мы ў Турцыю на адпачынак паедзем, як будзем падарожнічаць па Еўропе. Яшчэ аднаго "гаўрыка" зробім. Ці дзяўчынку. Пастаянна пра гэта думаю і жонцы кажу: ты пра дрэннае не думай, а думай пра што-небудзь прыемнае.
