Што рабіць, каб пазбегнуць адпрацоўкі пасля ВНУ? Варыянты ад бацькоў і іх аналіз

27/09/2023 - 14:21

Студэнтка / pixabay.com

“Ці варта ўвогуле адпраўляць дзяцей вучыцца ў беларускія ВНУ, а калі не — што рабіць?”

Адказ на гэтае пытанне сёння шукаюць бацькі старшакласнікаў і нават першакурснікаў, якіх усхваляваў намер Лукашэнкі працягнуць тэрмін абавязковай паслядыпломнай адпрацоўкі да пяці ці нават да сямі гадоў і абавязковай адпрацоўкі нават для платнікаў.

Змагаючыся з адтокам кадраў, дзейны кіраўнік Беларусі натхняе грамадзян краіны не толькі шукаць шляхі абыходу размеркавання, але і магчымасці пазбегнуць яго зусім.

Сабраўшы варыянты, якія абмяркоўваюць бацькі патэнцыйных абітурыентаў, Еўрарадыё папрасіла пракаментаваць іх эксперта ў сферы навукі, адукацыі і інавацый Андрэя Лаўрухіна.

Што рабіць, каб пазбегнуць адпрацоўкі пасля ВНУ? Варыянты ад бацькоў і іх аналіз

Андрэй Лаўрухін / Архіў эксперта

Нейкія магчымасці для манёўраў, якія яшчэ існуюць, будуць найбліжэйшым часам знішчаныя. У выніку ўсталюецца даволі герметычная сістэма: універсітэт — гэта пастка. Калі вы ў яе трапілі, выйсці без ахвяр ужо не атрымаецца.

Да таго ж незразумела, ці залічаць маладым людзям пройдзеныя ў Беларусі курсы, калі яны вырашаць працягнуць вучобу за мяжой.

Варыянт №2: паступаць у ВНУ Расіі, Казахстана ці Арменіі

Так, вы можаце паехаць вучыцца ў Казахстан, Арменію ці Расію і атрымаць дыплом. З іншага боку, калі хлопец едзе вучыцца ў Расію не па мэтавым накіраванні, у яго, зноў жа, няма адтэрміноўкі ад арміі. Тэарэтычна Беларусь можа адправіць запыт, каб Расія вярнула яго назад, бо ён не атрымаў дазволу.

Разважаючы гіпатэтычна, можна ўявіць і іншы варыянт. Калі хлопец не хоча вяртацца на Радзіму і ісці ў сваю армію, можа з’явіцца міждзяржаўная дамова, паводле якой ён застаецца, але ідзе ў армію Расіі. Мабілізацыя тых, хто атрымаў вышэйшую адукацыю ў Расіі, і тых, хто вучыцца, занадта тэарэтычная, але гледзячы на сітуацыю, рызыка, безумоўна, ёсць.

Варыянт №3: ехаць вучыцца ў Манголію

Я не ведаю, наколькі Манголія можа быць прыемнай перспектывай. Па-першае, там вырасла пакаленне, якое не ведае рускай мовы. Таксама я не ўпэўнены, што ў гэтай краіне шмат праграмаў, якія б пасавалі беларусам. Дакладна іх менш, чым у Казахстане ці Арменіі. Карацей, Манголія — тупічок як у моўным сэнсе, так і ў прызнанні дыпломаў за мяжой. Ну і якасць дыпломаў… Дыплом можа быць у вашай кішэні, але веды і кампетэнцыі, якія вы атрымаеце, — пад вялікім пытаннем.

Варыянт №4: не атрымліваць вышэйшай адукацыі, а запісацца на курсы

Калі ласка, але, як і ў іншых варыянтах, для моладзі мужчынскага полу гэта не спосаб атрымаць адтэрміноўку ад арміі. Таксама трэба памятаць, што ўніверсітэт і курсы — гэта розныя рэчы. Так, дзякуючы курсам вы можаце атрымаць нейкае рамяство, якое будзе дапамагаць зарабляць грошы. Але калі вы прэтэндуеце на тое, каб ваша дзіцё атрымала адукацыю, сацыяльныя сувязі, кампетэнцыі, трэба ўсё ж прайсці фармальную адукацыю і атрымаць дыплом, які дасць магчымасць рухацца па жыцці. Вядома, тэарэтычна можна прайсці курсы, а ва ўніверсітэт пайсці пазней, пры лепшых умовах.

Варыянт №5: знайсці анлайн-універсітэт

Цалкам анлайн-універсітэтаў у Еўропе не надта шмат. На заканадаўчым узроўні прызнаныя толькі некаторыя, напрыклад, нямецкі FernUniversität (дарэчы, раней яго прадстаўніцтва было і ў Беларусі, і была магчымасць атрымліваць такую адукацыю афіцыйна). Часцей анлайн-паслугі знаходзяцца на базе рэальна існых універсітэтаў.

Яшчэ адзін момант: той жа FernUniversität мае даволі абмежаваную колькасць спецыяльнасцяў. Калі вы арыентуецеся на гуманітарна-сацыяльныя дысцыпліны — вам лягчэй, на тэхнічныя — ужо цяжка. Тут трэба вельмі пастарацца, каб проста знайсці ўніверсітэты, дзе можна атрымаць такую адукацыю.

Варыянт №6: паступаць у замежныя вну, ці ў ЕГУ

Тут сапраўды значна больш магчымасцяў, у тым ліку стыпендыі і празрыстыя правілы. Вядома, гэта найменш рызыкоўны шлях. Але трэба разумець, што навучанне за мяжой сёння можа быць білетам у адзін канец.

Нават калі ваша дзіцё выяжджае на вучобу ў ЕГУ, дзе ўсё зразумела, шмат людзей там ужо навучалася, універсітэт базіруецца недалёка ад Беларусі. Проста прайшоў час, калі студэнты маглі туды-сюды ездзіць, а істотных праблем з прызнаннем тых жа ЕГУшных дыпломаў не было, асабліва ў прыватным сектары.

Цяпер жа з гэтым могуць быць праблемы. Калі хлопцы пасля атрымання дыпломаў вернуцца ў Беларусь, можа пачацца іх пераслед, маўляў, чаму з’ехалі, чаму не ў арміі?

Перабольшваць рызыкі мы, натуральна, не будзем. Тыя ж дзяўчаты, можа, і могуць скончыць замежныя ВНУ, вярнуцца і знайсці працоўныя месцы — гэта магчыма. Але ў дзяржаўным ці памежным сектары дыплом ЕГУ можа стаць таксічным. Выпадкі былі і раней.

З іншага боку, перспектыва вяртання будзе адкладацца як мінімум на пяць гадоў. Мо, і хай вучацца, а як навучацца — будзем глядзець, што адбываецца і ў краіне, і ў свеце.

Усе з’едуць?

Вядома, усе не з’едуць. Большасць моладзі застанецца ў краіне і будзе навучацца ў беларускіх ВНУ. Па-першае, можа, праз пяць гадоў нешта зменіцца. Па-другое, калі вы ўсё ж засталіся, трэба ўкладацца ў адукацыю і выпрацоўваць навыкі, якія дапамогуць існаваць у гэтай сістэме.

Добра, калі моладзь, якая думае, будзе аб’ядноўвацца ў альянсы і ствараць архіпелагі іншадумства. Гэта таксама істотна, як для саміх людзей, так і для будучыні краіны. Калі ўсе з’едуць, калі не застанецца пасіянарных асобаў, пасля будзе цяжэй мяняць сістэму адукацыі.