Не перасаліць: як змагаюцца з галалёдзіцай у Беларусі і іншых краінах

Сёння ўвечары вы вернецеся дадому і залямантуеце: "Але гэта ж былі новыя чаравікі!" Год за годам на беларускія дарогі ў галалёдзіцу высыпаюць тоны пясчана-салянай сумесі. Яна шкодзіць не толькі вашаму абутку, але і лапам жывёлаў, раслінам, а яшчэ выклікае карозію металічных канструкцый.

"Экадом" разабраўся, чым пасыпаюць беларускія вуліцы і ці ёсць альтэрнатыва.

Чым пасыпаюць аўтамабільныя дарогі?

Склад рэагентаў прапісаны ў дакуменце "Зімовае ўтрыманне аўтамабільных дарог агульнага карыстання Рэспублікі Беларусь".

Самы распаўсюджаны ў Беларусі спосаб змагацца з лёдам на дарогах — сумесь пяску і солі. Ён эфектыўны, хутка разбурае галалёдную плёнку, павышае каэфіцыент счаплення, але выкарыстоўваць яго можна, толькі калі тэмпература не падае ніжэй за -15°C.

Калі мароз не такі моцны — каля -10°C, — можна выкарыстоўваць хімічны спосаб барацьбы з галалёдам. Гэта значыць, ужываць спецыяльныя матэрыялы — сыпкія (напрыклад, тэхнічную соль) або вадкія (рапу, пластовыя воды).

Усё гэта эфектыўна, але не экалагічна.

Танная соль мацнейшая за дарагія крэмы для абутку

Па-першае, соль можа шкодзіць аўтамабілям, арматуры і бетону.

Каб прадухіліць ці мінімізаваць разбуральны працэс, у тэхнічную соль і вадкія хларыды дадаюць інгібітары. Імі могуць зрабіцца мясцовыя прамысловыя адкіды, якія змяшчаюць фасфаты, піша "Экадом".

Па-другое, наступствы апрацоўкі дарог вы кожны дзень бачыце на сваім абутку. Калі мы ходзім па дарогах, пасыпаных сумессю, на ботах і чаравіках з'яўляюцца характэрныя белыя "разводы". І чым танчэйшы матэрыял абутку, тым імаверней, што праслужыць ён зусім нядоўга. Можна паспрабаваць выкарыстоўваць ахоўны крэм, але на практыцы танная соль аказваецца мацнейшай за дарагія сродкі догляду, дадаюць спецыялісты "Экадома".

А цяпер уявіце, як гэта ўплывае на неабароненыя лапы жывёлаў.

— У майго калегі сабака, вялікі, як у фільме пра Шурыка, дзе яны кармілі яго доктарскай каўбасой. Шпацыруюць яны па Зялёным Лузе, бліжэй да Цнянскага вадасховішча. А вось праз дарогу ён яго на руках носіць, цяля такое. Бо калі ў лапы трапляе супрацьгалалёдная сумесь, то сабака потым скуголіць, трэскаюцца падушачкі на лапках. Цэлая бяда, — расказвае мінчанка.

Ветэрынары раяць уладальнікам хатніх жывёлаў абыходзіць тратуары, перад шпацырам апрацоўваць лапы плёнкаўтваральнымі аэразолямі, спецыяльнымі крэмамі або надзяваць "чаравічкі" са скураной падэшвай, а пасля выгулу прамываць лапы ад сумесі.

Раслінам, якія растуць уздоўж дарог, хларыд натрыю таксама шкодзіць і выклікае салявы апёк. Беларускія навукоўцы з Акадэміі навук раней казалі, што адмова ад солі ў барацьбе з галалёдзіцай можа выратаваць да 50% дрэваў, якія растуць уздоўж магістраляў.

Адкуль бярэцца гэтая соль

У Беларусі часцей за ўсё выкарыстоўваюць адкіды салігорскіх калійных камбінатаў. У гэтым сезоне дарожныя службы Мінска нарыхтавалі для барацьбы з галалёднымі з'явамі каля 37 тыс. т пясчана-салянай сумесі, у сховішчах знаходзіцца больш за 6 тыс. т тэхнічнай солі.

"Таксама ёсць інфармацыя, што гэтай зімой у цэнтры горада на участках вул. Свярдлова і Ульянаўскай будуць выкарыстоўваць супрацьгалалёдныя матэрыялы са спецыяльным інгібіравальным дадаткам. Ёсць надзея, што ён дапаможа знізіць агрэсіўнае ўздзеянне солі на металы, скуру і зеляніну. Экаабаронцы чакаюць інфармацыі пра хімічны склад сумесі, перш чым пацвердзіць або абвергнуць заявы дарожнікаў", — піша "Экадом".

І на аўтамабільных дарогах, і ў дварах з галалёдзіцай змагаюцца старым правераным спосабам: пасыпаюць тэхнічнай соллю і пясчана-салянай сумессю. І не заўсёды выконваюць нарматывы. Крыніцы "Экадома" расказвалі, што праз складаныя ўмовы надвор'я аб'ёмы сумесі не лімітаваліся і апрацоўка супрацьгалалёднымі рэагентамі вялася ўвесь час.

А што робяць у Еўропе?

Многія краіны адмаўляюцца ад выкарыстання хімічных рэагентаў — солі і яе вытворных. Часцей за ўсё аўтамабільныя дарогі знаходзяцца пад кантролем камунальных службаў, а дарогі да дамоў і арганізацый чысцяць жыхары.

У Нарвегіі і Ісландыі цеплакамунікацыі пракладаюцца проста пад пешаходнымі дарожкамі і аўтамагістралямі, а таму ні снег, ні лёд на іх не затрымліваюцца. Акрамя гэтага, выкарыстоўваецца метад Торгейра Ваа, пры якім ледзяное пакрыццё на дарогах паліваюць сумессю гарачай вады з пяском. Гэты метад вынайдзены ў Швецыі, дзе ён таксама актыўна ўжываецца.

У Японіі галалёд — справа звычайная. І нягледзячы на тое, што з года ў год тысячы людзей атрымліваюць траўмы, упаўшы на слізкіх ходніках, выкарыстоўваць рэагенты не дазваляецца. А са снегам спраўляюцца толькі з дапамогай тэхнікі. Спачатку выязджаюць свідравыя машыны і прабіваюць шлях для экскаватараў. Тыя скідаюць снег на ўзбочыну і ўздоўж дарог выбудоўваюць велізарныя снежныя тунэлі вышынёй да 2 метраў. Ёсць у Японіі і гарады з падагрэвам асфальту, але ў асноўным ачыстка тратуараў ад снегу цалкам ляжыць на саміх жыхарах.

Скандынавія таксама адмовілася ад выкарыстання хімічных рэагентаў. Снежныя завалы расчышчае камунальная служба тэхнікай, але не да асфальту, а пакідаючы пласт у некалькі сантыметраў. Далей яго ўкатваюць і пасыпаюць крошкай або жвірам, а вясной матэрыял збіраюць спецыяльнымі пыласосамі, чысцяць і адвозяць на захаванне да наступнай зімы.

Аўстрыя, Германія і Фінляндыя звяртаюцца да фрыкцыйнага метаду барацьбы з наледдзю. Для гэтага выкарыстоўваецца каменная крошка або пясок — матэрыял, які можна выкарыстоўваць паўторна без шкоды для навакольнага асяроддзя.

У Нідэрландах пераважаюць разумныя дарогі, а ў якасці рэагента выкарыстоўваецца соль з расолам: такая сумесь працуе хутчэй і больш эфектыўна. Дарожнікі дазнаюцца пра снегапад за 3 гадзіны да ападкаў з ERP (сістэма аўтаматызаванага кіравання). Таксама на галоўных аўтамагістралях краіны ў асфальтабетон умантавана каля 330 тысяч спецыяльных датчыкаў, якія інфармуюць пра тэмпературу дарожнага пакрыцця.

У Швейцарыі для пасыпкі дарог выкарыстоўваецца соль з дадаткам 25-40 вагавых адсоткаў вады. Пры гэтым замочваць трэба сумесь з 70% звычайнай солі і 30% хлорыстага калію (гэта папулярнае натуральнае ўгнаенне). Так эканоміцца соль, змяншаецца яе шкоднае ўздзеянне на навакольнае асяроддзе і мокры снег доўга не замярзае.

А ў Львове і Кракаве для барацьбы з галалёдам паркавыя дарожкі пасыпалі кававай гушчай.

Калі прааналізаваць сусветны досвед барацьбы са снегам і галалёдам, атрымліваецца, што найлепшы спосаб — своечасова і грунтоўна прыбіраць снег. Не чакаць, пакуль ён выпадзе і будзе ўтаптаны да наледзі, а потым засыпаць яго тонай солі. Таксама неабходна строга выконваць нарматывы выкарыстання хімічных рэагентаў, асабліва паблізу вадаёмаў і водаахоўных зон.