Зліў планаў Расіі па паглынанні Беларусі. Якія мэты Крамля дасягнутыя?

22/02/2023 - 15:26

Пуцін плануе падпарадкаваць сабе ўсю Беларусь / калаж Улада Рубанава, Еўрарадыё

Пуцін плануе падпарадкаваць сабе ўсю Беларусь / калаж Улада Рубанава, Еўрарадыё

У сеціве актыўна абмяркоўваюць дакумент па інтэграцыйнай інкарпарацыі Беларусі, які з’явіўся адразу пасля візіту Лукашэнкі ў Маскву, а таксама прыезду Байдэна ў Кіеў. Калі ўспрымаць яго сур'ёзна, то з 2021-га па 2030 год Расія збіралася цалкам падпарадкаваць сабе нашу краіну. На 17 старонках прапісаны мэты па ўплыве ў палітычным, эканамічным і гуманітарным накірунках. Разам з гісторыкам і палітычным аглядальнікам Аляксандрам Фрыдманам Еўрарадыё паспрабавала разабрацца ў праўдзівасці дакумента, а таксама ў хуткасці дасягнення планаў Крамля.

Зліў планаў Расіі па паглынанні Беларусі. Якія мэты Крамля дасягнутыя?

Аляксандр Фрыдман / хатні архіў

Еўрарадыё: Зліў дакумента ці фэйк?

Аляксандр Фрыдман: Па-першае, журналісты, якія вывучалі гэты дакумент і пішуць пра яго, зыходзяць з таго, што ён сапраўдны. Таксама сапраўднасць пацвярджаюць прадстаўнікі заходніх спецслужбаў. Па-другое, тое, што мы назіраем апошнім часам у Беларусі, у прынцыпе, адпавядае прапісаным у гэтым дакуменце мэтам.

Выглядае так, што дакумент сапраўды сапраўдны і гэта тыя мэты, якія вылучаліся ў Адміністрацыі прэзідэнта Расіі, а пасля паступова рэалізоўваліся.

Што тут трэба дадаць: дакумент быў распрацаваны летам 2021 года. Хто яго ведае, ці зыходзілі ў Расіі з тых падзей, якія пачаліся ў 2022-м?

Наколькі я зразумеў з нямецкіх публікацый, усё ідзе з апарату ўрада Расійскай Федэрацыі, якім кіруе Дзмітрый Козак. У ім працуюць людзі, якія займаюцца украінскім пытаннем і якія ў сваіх украінскіх прагнозах прадэманстравалі надзвычайную некампетэнтнасць. Гэта таксама варта ўлічваць.

Еўрарадыё: Якія мэты Крамля ўжо дасягнутыя?

Аляксандр Фрыдман: Пэўных поспехаў у жаданні падпарадкаваць сабе Беларусь у эканамічным, палітычным, ідэалагічным і культурніцкім накірунках Расія ўжо дамаглася.

Калі аналізаваць мэты ў гандлёва-эканамічнай сферы, то агулам яны паказваюць, што Крэмль паставіў задачу ўзяць пад кантроль усю беларускую эканоміку. Значнага поспеху тут дамагліся ў пераарыэнтацыі на расійскія парты аб’ёму прадукцыі, якая раней ішла праз парты Прыбалтыкі і Польшчы. У пэўным сэнсе Расія прасунулася ў гэтым кірунку, але, напрыклад, адзінай валюты ў нас так і няма. Лукашэнка супраціўляецца, паколькі не жадае страціць кантроль над беларускай эканомікай.

Што тычыцца палітычнага ўплыву, то Расія рабіла і працягвае рабіць усё магчымае, каб паскорыць інкарпарацыю. Гэта і змены ў Канстытуцыі Беларусі, і гісторыя з УНС [“Згодна з законам "Аб Усебеларускім народным сходзе", прававы статус УНС значна вырас. Зараз гэта не толькі дарадчы орган. Тут будуць зацвярджаць праграму сацыяльна-эканамічнага развіцця і канцэпцыю нацыянальнай бяспекі, прымаць рашэнне аб прызначэнні і вызваленні ад пасады суддзяў Канстытуцыйнага і Вярхоўнага судоў, а таксама членаў ЦВК… Рашэнні Усебеларускага народнага сходу з'яўляюцца абавязковымі для выканання і могуць адмяняць прававыя акты, іншыя рашэнні дзяржорганаў, калі яны супярэчаць інтарэсам грамадства”, — БТ]

Палітычныя мэты Крамля дазваляюць паглядзець на ўсе гэтыя лукашэнкаўскія рэформы скрозь іншую прызму. Вось, напрыклад, тая ж гісторыя з “зачысткай” палітычных партый [25 лютага беларускі парламент разгледзіць закон аб дзейнасці палітычных партый і грамадскіх аб'яднанняў. Цяпер у краіне афіцыйна зарэгістраваныя 15 партый. Што будзе з імі пасля прыняцця закону? — Еўрарадыё].

Магчыма, гэта такі крок, каб стварыць у Беларусі прарасійскія палітычныя сілы, то бок у палітычным плане расійскі ўплыў відавочны.

Акрамя таго, у дакуменце пазначаны не толькі мэты, але і пагрозы расійскім інтарэсам. Сваіх мэтаў у сэнсе ліквідацыі пагрозаў Крэмль, у прынцыпе, дасягнуў. Напрыклад, была мэта знішчыць усё супрацоўніцтва з Захадам і максімальна пагоршыць з ім адносіны, каб эканоміка Беларусі ў поўнай меры арыентавалася на Расію. Гэта атрымалася. Таксама забароненая дзейнасць розных культурніцкіх і грамадскіх арганізацый, якія арыентуюцца на заходнія каштоўнасці.

Ну і дарэчы, калі паглядзець на мэты Расіі ў культурніцка-ідэалагічным кірунку, дык там, мне падаецца, максімальныя поспехі. Прасоўванне расійскага кантэнту і прапаганды з расійскім бачаннем гістарычных працэсаў — усё гэта мы назіраем у Беларусі. Мэты былі доўгатэрміновымі, але ж ужо фактычна дасягнутыя. Расійскія наратывы і расійская прапаганда фактычна пануюць у Беларусі. А беларуская дзяржаўная прапаганда займаецца адаптацыяй расійскіх наратываў.
У Расіі баяліся нейкай беларусізацыі, заходніх тэндэнцый — вось усё гэта цяпер вынішчаецца.

Ну і што тычыцца бяспекі, расійскія войскі ўжо фактычна стала знаходзяцца на тэрыторыі Беларусі, таму ў ваенным плане Расія можа рабіць там усё, што заўгодна.

Калі падагульняць, усіх сваіх мэтаў Крэмль, канешне, не дасягнуў, інкарпарацыя не адбылася, але прасунуўся ў іх рэалізацыі значна. Калі ўзгадаць, што гэтыя планы прапісаныя ў дакуменце да 2030 года, то час нібыта яшчэ ёсць, і ў сувязі з вайной падзеі разгортваюцца куды хутчэй.

Я б яшчэ звярнуў увагу на тое, што ў якасці пагрозаў інтарэсам Расіі і Беларусі разглядаецца не толькі Захад, але яшчэ і Кітай. Таму існуючы вектар, звязаны з паглыбленнем эканамічных сувязяў Беларусі і Кітая — не тое каб у інтарэсах Расіі. У Крамлі разлічваюць, што Беларусь будзе прывязаная цалкам і страціць хоць якую-небудзь самастойнасць.

Еўрарадыё: Атрымліваецца, мы можам казаць, што шмат мэтаў было дасягнута за кароткі час…

Аляксандр Фрыдман: Натуральна, хоць мы і бачым, што дакумент сістэматызаваў таксама мэты, якія былі пастаўлены Расіяй раней. І ў гэтым кантэксце я б яшчэ прыгадаў справу Пратасевіча. Гісторыя з пасадкай самалёта адбылася якраз у 2021 годзе. Міжнародныя авіякампаніі пачалі адмяняць рэйсы з Беларуссю, таксама пачаўся міграцыйны крызіс. Тое, што Расія спрычынілася да крызісу, зразумела, але вось што з Пратасевічам? Канешне, неабавязкова, што гэтую аперацыю выконвалі расіяне, але, магчыма, нехта параіў Лукашэнку зрабіць такі крок. Такім чынам разрыў з Захадам быў фактычна зацэментаваны яшчэ ў 2021 годзе.

У тым жа 2021-м мы ўжо назіралі за знішчэннем беларускай культуры з выкараненнем іншадумства, пераследам беларускай мовы, русіфікацыяй, таксама знішчэннем беларускай незалежнай прэсы. Тут узнікае цікавае пытанне: гэта адказ Лукашэнкі свайму народу на пратэсты ці на працэсы ўплывалі людзі, якія прасоўваюць у Беларусі расійскія ідэі?

Пытанне застаецца адкрытае, але так ці інакш Лукашэнка не супраціўляўся. Ён адкрыта падтрымліваў такі палітычны кірунак, і асабліва ў гуманітарнай, культурнай галінах і прапагандзе Расія дасягнула значных поспехаў. Беларуская прапаганда фактычна ператварылася ў філіял расійскай.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.