Згуртаванасць і салідарнасць: чаму заўзятары байкатуюць беларускі футбол

Каляфутбольшчыкі і футбольныя ультрас Беларусі адмаўляюцца вяртацца на трыбуны ў новым сезоне. Прычына, якую яны называюць, — палітычная сітуацыя ў краіне. На думку фанатаў, яе больш нельга трываць.

Першым байкот на сваёй старонцы ў інстаграме абвясціў сапорт брэсцкага "Дынама". Далей — эфект даміно: з заявамі падцягнуліся фаны "Нёмана", "Слуцка", БАТЭ, "Маладзечна", "Віцебска", "Мінска", "Тарпеда Жодзіна" і "Тарпеда Мінск", "Дняпра", "Іслачы". А самая вялікая фанацкая супольнасць — заўзятары мінскага "Дынама" — яшчэ ў жніўні заявіла пра нязгоду з тым, што адбываецца ў краіне. Хутка ад іх таксама падаспее афіцыйнае паведамленне пра байкот.

Што стала апошняй кропляй для фанатаў, як доўга працягнецца байкот і ці разлічваюць яны, што ён нешта зменіць? Еўрарадыё пра гэта расказалі заўзятар "Маладзечна" Ігар і прадстаўнік фанацкай асновы "Дынама Мінск" Сяргей (імёны змененыя).

"Дзяржава перайшла ўсе магчымыя і немагчымыя межы"

Еўрарадыё: Чаму фанаты далучыліся да байкоту матчаў?

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Самая галоўная матывацыя байкоту ў тым, што са жніўня пункт невяртання пройдзены. Дзяржава перайшла ўсе магчымыя і немагчымыя межы здаровага сэнсу. Ніколі яшчэ на маёй памяці паняцці дабра і зла не падзяляліся так выразна паміж асобнымі групамі людзей. Мы не згодныя з тым, што ў краіне прававы калапс, што проста няма правоў чалавека, цалкам разбураныя інстытуты следства, судоў, пракуратуры. І вядома, мы не згодныя з тым, што наша краіна паглыбляецца ў эканамічную, гуманітарную і палітычную прорву.

"Будзем ведаць, каму потым не паціскаць руку"

Фанатаў прынята дзяліць на тры катэгорыі: "ультрас" — арганізаваную групу падтрымкі, якая не прапускае ніводнага матча сваёй футбольнай каманды, каляфутбольшчыкаў — фанатаў-хуліганаў, і "кузьмічоў" — абывацеляў, якія не прылічаюць сябе да фан-руху, але прыходзяць на стадыён паглядзець гульню.

Еўрарадыё: "Кузьмічы", хутчэй за ўсё, не далучацца да байкоту. Як вы да гэтага ставіцеся?

Ігар ("Маладзечна"): Асабістая справа кожнага — наведваць матчы ці не. Асабіста я ў гэтым праблемы не бачу. Тыя людзі, якіх я ведаю і якія наведваюць стадыён у якасці гледачоў, — усе маюць тую самую грамадзянскую пазіцыю, што і пераважная колькасць грамадзян краіны.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Мы не ведаем, ці будуць хадзіць "кузьмічы" на гульні. Сярод іх таксама ёсць пацярпелыя ад уладаў, таму мы спадзяёмся, што яны праявяць салідарнасць. Але практыка падказвае, што знойдзецца некалькі "асаблівых" з іх ё*аным меркаваннем. Ну што ж, затое мы будзем ведаць, каму потым не паціскаць руку.

Футбол больш не па-за палітыкай

Еўрарадыё: Прынята лічыць, што спорт па-за палітыкай. Але вось ужо футбольныя "фірмы" пачалі адкрыта выказваць сваю грамадзянскую пазіцыю. Дык усё-ткі па-за палітыкай ці не?

Ігар ("Маладзечна"): Як паказвае практыка, спорт, і ў прыватнасці футбол, даўно ў палітыцы, і ў цяперашніх умовах іншага быць не можа. Проста раней не было настолькі вострых сітуацый, як цяпер.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Палітыка — неад'емная частка паўсядзённага жыцця, асабліва ў сённяшняй Беларусі. А мы — неад'емная частка грамадства. Звярніце ўвагу: фанаты ніколі не праводзілі агітацыю за якога-небудзь палітыка. Але калі краіна знаходзіцца пад акупацыяй, мы адмаўляемся "гуляцца ў сваёй пясочніцы".

Еўрарадыё: Ці размаўлялі вы з прадстаўнікамі клуба, перш чым пачаць байкот? Ці чакаеце афіцыйных заяў ад клуба, каманды?

Ігар ("Маладзечна"): Так, многія хлопцы маюць зносіны з гульцамі, супрацоўнікамі каманды, але пачатак байкоту з імі не абмяркоўвалі. Гэта наша рашэнне, якое хлопцы [футбалісты. — Еўрарадыё] зразумеюць.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Кантакт з клубам ёсць — на шчасце, там шмат сумленных людзей. Усе ўсё разумеюць, што тут яшчэ скажаш. Вядома, кожны футбаліст хоча мець за спінай вялікі фанацкі сектар, але, зноў жа, усе разумеюць, што ў гэтых умовах гэта проста немагчыма. Мы не чакаем ніякіх заяў ад клуба, але лічым, што калі сітуацыя пойдзе ў правільным кірунку, то выступяць нават тыя, хто пабаяўся сказаць сваё слова ў жніўні.

"Мы можам падаваць прыклад іншым — чыноўнікам, спартсменам, рабочым"

Еўрарадыё: Як вы лічыце, ваш байкот нешта зменіць?

Ігар ("Маладзечна"): Глабальна, вядома, байкот нічога не зменіць. Але калі грамадства настолькі кансалідавалася апошнім часам, было б не зусім дарэчы працягваць актыўнічаць, быццам бы нічога жудаснага ў краіне не адбываецца.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Байкот сам па сабе нічога не зменіць, у нас няма ілюзій. Але мы можам падаваць прыклад іншым — чыноўнікам, спартсменам, рабочым. Салідарнасць — вялікая сіла, і народ павінен успомніць, што менавіта ён гаспадар на сваёй роднай зямлі.

Еўрарадыё: Як доўга вы збіраецеся байкатаваць матчы?

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Адназначна байкот будзе працягвацца да таго часу, пакуль не зменіцца ўлада. Да таго часу, пакуль у дзяржаве не адбудуцца відавочныя змены, пакуль у Беларусі зноў не запануе закон. Няма сэнсу вяртацца на трыбуны, дзе ты будзеш пад наглядам людзей, чыя псіхіка выклікае пытанні.

Ігар ("Маладзечна"): Будзем байкатаваць да таго часу, пакуль не наступяць перамены. Пакуль наш народ не ўздыхне свабодна.

Еўрарадыё: Ці ёсць такія фанаты, якія не падтрымліваюць байкоту?

Ігар ("Маладзечна"): Цяжка ўявіць. Як нам здаецца, такіх фанатаў быць не павінна. Але гэта асабістая справа кожнага. Калі такія ўсё ж будуць, стаўленне да іх будзе адпаведнае.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Думаю, байкот падтрымаюць усе сектары. Паняцця не маю, хто можа зрабіць іншы выбар.

Еўрарадыё: Ці ёсць наогул у Беларусі праўладныя футбольныя фанаты?

Ігар ("Маладзечна"): Калі такія і ёсць, то яны, напэўна, вельмі старанна маскіруюцца. Я такіх не бачыў.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): У Беларусі наогул няма праўладных груп людзей, акрамя тых, хто носіць пагоны, і сотні-другой звар'яцелых ямыбацек. Можа, ёсць такія адзінкавыя экзэмпляры і ў нашым руху. Але ў гэтых людзей няма ніякага аўтарытэту, і браць іх у разлік няма сэнсу.

Ворагі становяцца паплечнікамі

У фанацкім асяроддзі цяпер адбываюцца дзівосныя рэчы: заўзятары розных клубаў супрацоўнічаюць, апалітычныя ўдзельнікі фан-руху займаюць цвёрдую палітычную пазіцыю, а шалёныя каляфутбольшчыкі-дэбашыры патрабуюць панавання закона. Такое ў гісторыі беларускага фан-руху складана прыгадаць.

Ігар ("Маладзечна"): Згуртаванасць у фанацкіх колах — у прынцыпе не пустыя словы. Так, вядома, не без рознагалоссяў. Але такога яднання, як цяпер, раней не было. У цяперашні момант сярод нас ворагаў няма, а адны з першых, хто выказаў спачуванні родным Мікіты [Крыўцова], былі фанаты МТЗ.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Дружалюбнасці няма, і яе не павінна быць сярод груп фанатаў, якія варагуюць. Але гэта не выключае таго, што цяпер, нягледзячы на клубныя колеры, усе знаходзяцца па адзін бок барыкад. Таму, вядома, мы павінны згуртавацца і быць салідарнымі. У такія моманты заўсёды ўспамінаецца старая песня аднаго з гуртоў: "Клубная вражда, кому она нужна".

Еўрарадыё: Ходзяць чуткі, што фанаты беларускіх клубаў збіраюцца зрабіць агульную заяву. Гэта так?

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Упершыню чую пра сумесную заяву ўсіх фанатаў. Скажу так, што часам нам усё ж не стае "адзінага органа", але чым больш фанат будзе закопвацца ў афіцыйшчыну, тым менш у выніку ад фаната застанецца.

Еўрарадыё: Ці правільна гэта з пункту гледжання фаната — пакідаць клуб без падтрымкі? І так людзей на трыбунах няшмат, а тут яшчэ і гуляць з пустымі фан-сектарамі.

Сяргей ("Дынама-Мінск"): Вы не можаце думаць, ці чысты ваш посуд, пакуль гарыць ваш дом. Для нас няма амаль нічога даражэй за роднае вялікае і магутнае "Дынама", але калі на карту пастаўлены лёс краіны, лёс нас і нашых дзяцей — выбар відавочны. Калі цяпер не пераможа святло, цемра будзе толькі згушчацца. Так што кампрамісаў з самім сабой, са сваім сумленнем быць не можа. Дарэчы, футбалісты хоць і малайцы, што ні адзін з іх не падпісаў праўладны ліст, але ўсё роўна яны баяцца выказацца, Усе запалоханыя, таму яны павінны нас зразумець. Пры громе зброі музы маўчаць.

Ігар ("Маладзечна"): Нягледзячы на тое, што было няпроста, у канцы мінулага чэмпіянату мы аказалі падтрымку нашай камандзе, якая білася за медалі, якая не прайшла міма нашай страты ў асобе Мікіты Крыўцова. Цяпер, упэўненыя, нашы гульцы ўсё выдатна разумеюць і ведаюць, што мы побач.

Еўрарадыё: Смерць Мікіты Крыўцова. Што пра гэта думаюць маладзечанскія фанаты?

Ігар ("Маладзечна"): Датычна смерці Мікіты можна з упэўненасцю сказаць, што гэта не суіцыд. А хто, як і чаму гэта зрабіў, спадзяёмся хутка даведацца.
 

У 2020 годзе фанаты "Маладзечна" страцілі свайго таварыша Мікіту Крыўцова. Мікіта знік у Мінску 12 жніўня. У той дзень працягваліся вулічныя акцыі пратэсту — меркавалася, што хлопец мог браць у іх удзел і быў затрыманы. 22 жніўня яго цела знайшлі павешаным у лясным масіве. Крыху пазней Следчы камітэт вырашыў, што смерць Мікіты Крыўцова не носіць крымінальнага характару.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.