"Павел Шарамет быў абсалютна шчаслівы"

Еўрарадыё сабрала словы, якія пра Шарамета напісалі калегі, сябры і знаёмыя.

Наталля Васілевіч

"У 1998 годзе мне споўнілася 16 гадоў, і сямейнай радай было вырашана, што я дарослая дзяўчынка, і мяне трэба выправіць на дыскатэку ў кінатэатар "Перамога", а то сяджу/ляжу за кніжкамі, і дыскатэкамі не цікаўлюся. Снарадзілі мяне ў кампанію да старэйшай стрыечнай сястры, яна павінна была нада мной узяць шэфства па далучэнні мяне да дзевачкавага свету. Як праходзіла сама дыскатэка, я не прыпомню. Кавалеры, каторыя запрашалі на медлякі, пужаліся маёй беларускай мовы. Карацей, дыскатэка мне радыкальна не спадабалася. Дадому вярталася я на апошнім 57-м тралейбусе, і мяне выйшла сустракаць маці: "Ну як табе, спадабалася дыскатэка?" Я, не выпіўшая, дарэчы, ні граму: "Мама, гэта быў жах, яны ніхто не ведалі, хто такі Павел Шарамет". Тады, у 1998 годзе, чамусьці менавіта гэта ― не ведаць, хто такі Павел Шарамет, крымінальная справа супраць якога была пачатая за быццам незаконны пераход мяжы, ― уразіла да глыбіні душы.

Гісторыя, разам з Паўлам Шараметам, стала часткай сямейнага падання, і часам мяне тролілі наконт маіх новых кавалераў ― а ён ведае, хто такі Павел Шарамет? Я даўно абяцала Паўлу расказаць гэтую гісторыю, але ніяк не даходзілі рукі, не было нагоды, ды і кожна раз, калі ён аб'яўляўся ў мэсанджары ці скайпе, я хавалася, бо гэта значыла, што зараз будзе ціснуць, што-небудзь напісаць у блог на "Партызан", а я пастаянна ленавалася пісаць. Менавіта з-за "Беларускага Партызана" ― перадрукоўкі інтэрв'ю французскага радыё пра падзеі 19 снежня 2010 г. мяне па выніку і звольнілі з працы ў Беларускім Інстытуце Правазнаўства.

Ну вось, а цяпер рукі дайшлі. З'явілася нагода. Павел Шарамет ― забіты. А я абяцаю аднавіць свой закінуты блог "На Беларускім Партызане". З апошняга допісу прайшло два гады.

Леанід Канфер

"Мой аператар Валодзя Бабарыка толькі-толькі пераапрануўся, дастаў любімую" Кракаўскую ", пяшчотна парэзаў, як у дзверы нашага гасцінічнага нумара пагрукалі. У праёме стаяў Гары Паганяйла, адвакат. Чамусьці ў трусах і з мабільнікам. Тады, у дзевяноста восьмым, гэта здавалася шыкам:

— Хлопцы, а Шарамет ўжо ў Мінску.

Час — за поўнач. Мы разумеем: беларускія спецслужбы адмыслова вывезлі Шарамета з гарадзенскай турмы таемна, каб не даць магчымасці зняць. Мы сядаем у бабарыкіну БМВ "трошку" і імчым з Гродна ў Мінск. На заднім сядзенні адвакаты Шарамета, Паганяйла і Волчак, мы — наперадзе. Травім байкі. Пашу вызвалілі. Гэта галоўнае. Прыязджаем ужо пад раніцу. Паша сам адчынае дзверы кватэры — шчаслівы, няголены, чуваць, як мітусяцца бацькі на кухні. Гаворыць ціха — дзіця спіць.

Так скончыліся тры месяцы яго СІЗА, калі Лукашэнка упёк Пашу за краты пад фармальнай падставай за парушэнне дзяржаўнай мяжы. Напярэдадні ён зняў сюжэт, дзе паказаў: мяжа Беларусі з Літвой не ахоўваецца. Ён свабодна змог прайсці на тэрыторыю іншай краіны. Потым тры месяцы расійскія дыпламаты біліся за вызваленне Шарамета. І нават Ельцын, адмяніўшы нейкую там сустрэчу з Лукашэнкам, кінуў: "Няхай спачатку Шарамета вызваліць".

Мы пачыналі на целіку разам: ён стаў карэспандэнтам першага канала ў Беларусі, я — стрынгерам НТВ. Пасля яго ад'езду ў Маскву бачыліся рэдка. Апошні раз — трэцяга чэрвеня. Беларусы — хто перабраўся ў Кіеў — сабраліся ў "Сярэбраных лыжках". Быў Паша...

— А вы чулі наша прома, дзе я кашу пад Дарэнка? "И в Днепрррррррре!" Пашка задаволенаі ўсміхаўся. Кожную раніцу я уключаў яго ранішняе шоў і вось гэта — "в Днепррррррре"... З Лукашэнкам у яго не заладзілася яшчэ калі зачынілі яго праграму "Праспект" на беларускім ТБ. Потым была "БДГ" — вельмі прафесійная, жорсткая, хлёсткая. Паша быў адзін час галоўным рэдактарам. Потым карпункт Першага. Тады гэта быў зусім іншы канал. З Пашам працаваў аператар Дзіма Завадскі — той самы, які нечакана прапаў без вестак у мінскім аэрапорце. Улада казала, быццам бы Дзіму выкралі чачэнцы ў адплату за яго здымкі на вайне. Апазіцыя — што Дзіму адпомсціў сам Бацька, за здраду. Паша своечасова з'ехаў. З усёй журналісцкай браціі ён быў для Лукашэнкі ворагам нумар адзін. У беларускага прэзідэнта былі ўсе падставы яго не любіць. Да апошняга ён вёў беларускі сайт "Беларускі партызан" — незалежны, апазіцыйны".

Вольга Чакулаева

"Калі мне раніцай патэлефанавалі і паведамілі, то я, як і ўсе мы, была ў нейкім абсалютным шоку. Паша быў такой канстантай майго жыцця. На жаль, гэтыя канстанты сыходзяць. Сышоў Пеця Марцаў, сышоў Валодзя Ісат. У пейзажы з’яўляюцца дзіры, якія немагчыма нічым запоўніць. Гэта жудасна. Пашы вельмі падабалася ў Кіеве. Калі мы сустракаліся на пачатку чэрвеня ў Кіеве такой беларускай суполкай, ён з такім задавальненнем і натхненнем распавядаў пра сваю працу. Напэўна, можна да гэтай сітуацыі ўжыць словы “перарваны палёт”. Бо па маіх адчуваннях, з пераездам у Кіеў у яго пачаўся новы этап кар’еры. Не ведаю чыіх гэта рук справа. Версій будзе мільён. Але яго ж забілі не ў сваёй машыне. Але выбух кіраваўся дыстанцыйна, таму бачылі, хто ў машыне едзе. Будзем спадзявацца, што хоць гэта забойства журналіста расследуюць. Але надзеі на гэта мала!

Паша быў абсалютна незвычайны чалавек па сваім жыццялюбстве і жыццярадаснасці чалавек, абсалютна вясёлы. Мы з ім ніколі не спрачаліся на нейкія грамадска-палітычныя тэмы. Па-першае, мы з ім заўсёды знаходзіліся на адным баку барыкад. А па-другое, нашы стасункі былі такімі больш асабістымі. Не магу сказаць, што частымі, але заўсёды вельмі блізкімі, добрымі і харошымі. Апошні раз мы бачыліся з ім у Львове на джазавым фестывалі. Заўсёды гэта было вельмі далікатна. Я цяпер узгадваю розныя моманты. Памятаю мітынгі гадоў 1994-1995. І мы такія цынічныя журналісты. Калі Паша казаў: “Масква просіць карцінку, а карцінкі ніфіга няма”, мы казалі, маўляў, давай, Паша, мы тут табе драчку якую зладзім і будзе табе выдатная карцінка”.

Галіна Цімчанка

"Паша. Калісьці сам патэлефанаваў і прыйшоў у "Ленту" пазнаёміцца. І потым заўсёды тэлефанаваў сам: я ў Маскве, я ў Рызе, пойдзем паабедаем, а давай-ка ты паедзеш лекцыю прачытаеш, са мной весела. Так, і весела, і камфортна. І ў самалёце дамовіцца, каб сесці побач. І не дасць заснуць расповедамі. І ў Рызе ўжо тлумачыў мне, які рэстаран лепшы, якая гасцініца самая ціхая. І ўсунуў мне блюда з бурштынавым дэкорам: "падарылі, цяжкая зараза, куды я яе у ручную паклажу?" Я лаялася на яго калонкі, ён адмахваўся. У апошні раз прыязджаў з Алёнай, павёў карміць самай смачнай цяляцінай. Няўрымслівы, шматслоўны. І толькі калі казаў пра тое, як яму жывецца ў Кіеве, успамінаў турму або чытаў лекцыі — станавіўся сур'ёзным. Як наогул такое магчыма? (прабачце за дурныя словы, але не магу паверыць усё адно)".

Ксенія Ларына

"Раніца агаломшыла страшнай навіной. Загінуў Паша. Не, не загінуў. Яго забілі, узарвалі. Як у кіно.

Паша на ўкраінскім радыё "Вести" спачатку прыходзіў у эфір як госць, потым як эксперт, потым стаў весці ранішнія эфіры ў суботу і нядзелю, потым пасля сыходу Мацвея заступіў на штодзённую радыёвахту, яму вельмі пасавала гэтая праца — радыёвядучага. Пасля паспяховай кар'еры ў друку і на тэлебачанні (Паша быў бліскучым рэпарцёрам, потым нават у нейкі час вёў праграму "Время" (!!! — вось дзе была падстава для гарачых з ім спрэчак), апошни яго тэлепрытулак Грамадскае ОРТ, дзе ён вёў праграму "Прав? Да!" — вёў бліскуча, не саромеючыся ні ў ацэнках, ні ў выразах, ні ў выбары гасцей. Гэта моцнае раздражненне выклікала ў месцах, дзе сачылі за кожным эфірным словам. Незадаволенасць вялікага начальства вымусіла кіраўніцтва канала адмовіцца ад Шарамета. І Лысенка Пашу прыбраў з эфіру.

І вось Украіна. Скажу вам, што Павал Шарамет быў абсалютна шчаслівы. Я бачылася з ім дзесьці месяц таму, ён прыязджаў у Маскву, зайшоў да нас на "Эхо". Мы балбаталі пра тое, пра сёе. Ён быў абсалютна шчаслівы. Яму падабалася яго новае жыццё: у прафесіі, у асабістым, у геаграфіі. Закахаўся ў радыё! І гэта пасля такой паспяховай тэлевізійнай кар'еры. Паша ў тую нашу сустрэчу зрабіў уражанне закаханага чалавека, гэта было бачна па ўсім: па яго вачах, па ўсмешцы, па стане ўнутранай гармоніі, які схаваць немагчыма. Вядома, ён быў закаханы)...

І яшчэ. Вядома, адчуванне іншароднага цела ў чужой дзяржаве і грамадстве, знаёмае кожнаму расейскаму журналісту, які працуе ў украінскіх СМІ. Даводзіцца прымаць прэтэнзіі і тычкі з усіх бакоў. Паша ставіўся да гэтага з гумарам: я то пуцінскі агент, то здраднік беларускага народа, то вораг Расіі, у залежнасці ад таго, што ім пачуецца ў маіх словах).

Паша гэта разумеў— што працуючы ва Украіне, ты трапляеш у перакрыжаваны агонь, ніхто цябе сваім да канца лічыць не будзе. Я падобныя словы чула ад многіх калег, якія пераехалі ў Кіеў.

Я не ведаю, каму і навошта гэта было трэба — забіваць Пашу. Гэтая падзея наогул пакуль не ўкладаецца ў галаве: што вось літаральна ўчора ты з чалавекам размаўляў і смяяўся, а сёння яго ўзарвалі за рулём машыны, калі ён ехаў на працу. Зрэшты, як гэта ні жудасна прызнаваць, падобнае я ўжо адчувала. Так, з нашага эфіру ў смерць сышоў Бора Нямцоў. Паша! Ты быў адным з лепшых журналістаў краіны! Ты быў чалавекам добрым і вялікадушным і цёплым! Бывай!"