Манетызацыя Майдана: хто і як зарабляе на рэвалюцыі

“Шалікі па 60 грывен. Альбо ёсць вось па сто грывен некаторыя. Сцяжкі па сорак грывен, гэтыя вось маленечкія па пяць, стужачкі… Вось заплечнічак ёсць. Вось сцяг 2,5 на 1,5 метра… А вось сцяжок ЕС, ён пяць грывен каштуе”, — пералічвае свой небагаты асартымент кіеўлянін Віктар.

Ён стаіць перад невялікім столікам проста пасярод Хрышчаціка, на століку — увесь жоўта-блакітны тавар. Такія, як Віктар, на апанаванай рэвалюцыянерамі вуліцы — праз кожныя 20-30 метраў: чым бліжэй да Майдана, тым часцей.

Падчас свайго першага прыезду ў Кіеў, дзесяць дзён таму, я зусім не бачыў гандляроў атрыбутыкай. Тады сцяжкі, стужачкі і значкі раздавалі бясплатна перад сцэнай. Цяпер таксама раздаюць, але няшмат. Попыт хутка нарадзіў прапанову. Віктар гаворыць, што напачатку (а гандляваць пачаў тыдзень таму) зарабляў даволі добра, а зараз прыбытак знізіўся. У лепшым выпадку можна нагандляваць каля тысячы грывен за дзень “бруднымі”. Гэта прыкладна 120 долараў.

“Каля дзесяці сцягоў у дзень я прадаю, не больш. Вялікая канкурэнцыя пачалася, а я ж прыватны прадпрымальнік. Тут вельмі вялікая канкурэнцыя — нехта мае шмат кропак, прадаўцоў. Таму мільёны я тут не зараблю. Гандлюю тыдзень атрыбутыкай рэвалюцыйнай, раней проста на Майдане розным гандляваў”.

Мужчына скардзіцца, што ідэю з гандлем рэвалюцыйнай атрыбутыкай вельмі хутка падхапіў “нехта няпросты” і наставіў сваіх кропак вакол Майдана. “Можаце запытаць у гандляроў, хто іх тут паставіў. Але яны вам не скажуць, яны не я — людзі паднявольныя”, — гаворыць мне Віктар і пераключаецца на пакупніка: той хоча набыць вялікі анархісцкі чорна-чырвоны “прапор”. Размова з іншымі гандлярамі рэвалюцыйнай атрыбутыкай насамрэч не клеіцца. Не дапамагае нават верны прыём — у прывабнай дзяўчыны набываю сабе жоўта-блакітную стужку з зорачкамі сцяга ЕС, магніцік з фота штурму адміністрацыі Януковіча бульдозерам, ды спрабую хоць нешта выведаць. Але яна толькі ўсміхаецца і зацята маўчыць.

Не маўчыць яе суседка. Але шалікі з сімволікай Еўрасаюза, якімі жанчына багата абвешаная, мала ўплываюць на яе светапогляд. Гандлярка аказваецца… зацятай “лукашысткай” і называе мяне “груганом”, які “прыехаў нажыцца на нашым бардаку”. Развітваецца са мной здзекліва-фамільярна: “Пакуль, пакуль, зайчык”.

Зарабляюць на Майдане не толькі на гандлі сцягамі і магніцікамі. З тыдзень таму ўладальнікі невялічкіх аўто, з якіх проста на ходніках раздавалі каву і гарбату, перасталі рабіць гэта бясплатна. І зараз кава ў іх каштуе як у нядрэннай кавярні — па 10-14 грывен. І чэргі з жадаючых пагрэцца добрым напоем не знікаюць.

Выраслі прыбыткі і ва ўладальнікаў бараў ды кавярняў, размешчаных у ваколіцах Майдана. “Наш залаты час”, — чую ад бармэна аднаго з “Портар-пабаў” у цэнтры Кіева. Яго можна зразумець. Адным з вечароў назіраю сцэнку ў гэтым жа бары: за столікам сустракаецца кампанія з прыхільнікаў і праціўнікаў Майдана. Пасля непрацяглай спрэчкі справа даходзіць да невялікага рукапрыкладства, але ў якасці кампенсацыі бармэн атрымлівае стос дваццатак звыш рахунку. Гавораць, частая з’ява.

Ці можна нажыцца на Майдане? Гандляр Віктар гаворыць, што не, што гэта, хутчэй, выпадковая падпрацоўка.

“Гандлююць тут шмат, і ходзяць па натоўпе прадаюць з рук… Але я б не сказаў, што на гэтым можна нажыцца. У некага проста няма працы. Чалавек можа хоць заробіць 100-200 грывен у дзень (каля 30 долараў - Еўрарадыё). Не такія гэта і вялікія грошы, паспрабуйце пражыць у Кіеве”.

Грошы насамрэч невялікія — сярэдні штодзённы кіеўскі заробак. Але цікавая сама з’ява манетызацыі пратэстаў. У пачатку снежня нечага падобнага я зусім не заўважыў. Зараз жа колькасць жадаючых падзарабіць на гэтым ўсеўкраінскім карнавале штодня павялічваецца. Пакуль палітыкі абодвух лагераў думаюць, што ж ім рабіць з Майданам, людзі вырашылі займець з яго хоць невялікі, але прыбытак.