КГБ Украіны папярэджвала пра магчымасць аварыі на ЧАЭС з 1982 году
На сайце Службы бяспекі Украіны ў вольным доступе
размешчаны 121 дакумент з архіву КГБ Украінскай ССР. Пасля азнаямлення з гэтымі
дакументамі ў карэспандэнта “Еўрапейскага радыё” разумення таго, што адбывалася
на ЧАЭС, стала менш, чым было раней. Згодна з дакументамі, КГБ трымала пад кантролем усю
сітуацыю. Спецслужбам было вядома, што падчас будаўніцтва станцыі
выкарыстоўвалася бракаванае югаслаўскае абсталяванне. Прычым такі ж брак
пастаўляўся на Смаленскую АЭС. За некалькі гадоў да катастрофы ў дакладных
запісках КГБ звяртаў увагу на памылкі ў праектаванні станцыі, у сценах былі
знойдзены расколіны, расслаенне фундаменту.
Выстаўленыя на сайце дакументы даюць падставы меркаваць, што Чарнобыльская трагедыя пачалася задоўга да 26 красавіка 1986 году. Радыяцыя з ЧАЭС выцякала і трапляла ў навакольнае асяроддзе і арганізмы людзей і да гэтай чорнай даты. Аварыя на 4-м энергаблоку толькі паставіла тлустую кропку ў шэрагу іншых падзей.
12 сакавіка 1982 году кіраўнік Упраўлення КГБ УССР па горадзе Кіеве і Кіеўскай вобласці генерал-маёр Вакуленка даслаў ліст свайму кіраўніцтву аб парушэннях радыяцыйнай бяспекі на ЧАЭС. У лісце расказваецца, што ў возеры-ахаладжальніку станцыі мясцовы рыбкамбінат з 1979 году гадуе рыбу на продаж. Без аналізу вырашчанай рыбы і адпаведнага дазволу санпідэмстанцыі. Зробены аналіз паказаў, што ўжываць гэтую рыбу нельга. Лавіць яе забаранілі.
Вакуленка: “Аднак, парушаючы прадпісанне, рыбу працягваюць лавіць і прадаваць насельніцтву”.
30 кастрычніка 1982 года генерал-маёр Вакуленка даслаў яшчэ адзін ліст пад грыфам “Абсалютна сакрэтна” — “Аб стане радыяцыйнай абстаноўкі ў раёне ЧАЭС”. Досыл старшыні КГБ УССР генерал-лейтэнанту Мусе тычыўся аварыі 9 верасня на 1-м энергаблоку. Там адбыўся разрыў тэхналагічнага канала. Адбыўся выкід радыеактыўных рэчаў у навакольнае асяроддзе.
Вакуленка: “Найбольшую небяспеку ў радыяцыйным плане для насельніцтва ўяўляюць “гарачыя” часціцы, якія могуць патрапіць у дыхальныя органы і ўнутр арганізма і выклікаць сур’ёзныя наступствы, аж да смерці з-за “прапалу” тканак арганізма”.
9 студзеня 1984 году кіраўнік 6-га аддзела УКГБ УССР Турко паведаміў, што югаслаўскія фірмы “Энергаінвест” і “Джура Джакавіч” паставілі на ЧАЭС неякаснае абсталяванне.
Турко: “Выяўленая вялікая колькасць браку ў зварачных злучэннях, якія ў працэсе работы энергаблокаў могуць прывесці да аварыйных сітуацый”.
5 мая 1986 года намеснік старшыні КГБ УССР Коўтун дасылае ліст кіраўніку, у якім гаворыцца аб тым, што нават падчас выбуху на працуючым рэактары і турбіне супрацоўнікі Харкаўскага аб’яднання “Турбаатам” і Горлаўскага прадпрыемства “Донтэхэнерга” праводзілі эксперыменты. А таксама дакладвае, што з-за адсутнасці аўтаматычных дазіметрычных прыладаў зафіксаваць узровень радыеактыўнасці выбуховага воблака не мелася магчымасці.
28 мая 1986 года кіраўнік 6-га аддзела КГБ УССР Слабадзянюк даслаў ліст старшыні КГБ УССР Космачу. У лісце гаворыцца, што ў асобных месцах Кіева знойдзеныя ўчасткі з павялічанай канцэнтрацыяй радыеактыўных рэчываў, а ў крамах горада прадаецца забруджаны радыяцыяй хлеб.
9 чэрвеня 1986 году Слабадзянюк паведаміў старшыні ўкраінскіх спецслужбаў аб тым, што, па яго звестках, у зоне павышанай радыяцыйнай забруджанасці будуць нарыхтоўваць мяса і малако.
Слабадзянюк: “Нарыхтавана будзе каля 30 тысячаў тон мяса і накіравана ў лядоўні Данецкай і Жытоміраскай абласцей. 15 тысяч тон масла, выпрацаванага з забруджанага малака, накіруюць у лядоўні Чаркаскай і Чарнігаўскай абласцей”.
Дакументаў на сайце Службы бяспекі Украіны вельмі шмат. Калі іх чытаеш, узнікае пытанне: “А што ведаюць на гэты конт спецслужбы Беларусі? І калі ім таксама ёсць, што сказаць, то чаму яны не зробяць так, як іх украінскія калегі?”
Адзіным, хто пагадзіўся гаварыць на гэтую тэму, быў Васіль Лявонаў. У той трагічны для Беларусі год ён займаў пасаду 1-га сакратара Магілёўскага абкаму партыі. Ён сцвярджае, што беларускія спецслужбы, у адрозненне ад украінскіх, ніякай інфармацыяй, ніякімі дакументамі не валодалі і не валодаюць.
Васіль Лявонаў: “Я думаю, што ў беларускага КДБ няма гэтых матэрыялаў. 26 красавіка мы з сакратаром ЦК Дземянцеем прачнуліся ў Мсціславе і паехалі па вобласці. Спыніліся ў Чэрыкаве, калі там пайшоў ужо той дождж. Толькі калі я вярнуўся, мне дамоў пазваніў кіраўнік КГБ і сказаў, што здарылася аварыя – прыборы радыеметрычнага кантролю на “Хімвалакне” сталі зашкаліваць. У КГБ падумалі, што нешта здарылася з ядзернай зброяй. І толькі на наступны дзень іхнія калегі паведамілі ім па вялікім сакрэце, што здарылася аварыя на ЧАЭС”.
Васіль Лявонаў кажа, што ўсе пазнейшыя дакументы адпраўляліся наўпрост у Маскву і там заставаліся. Застаецца толькі здагадвацца, што яшчэ мы даведаемся пра Чарнобыльскую аварыю, калі свае архівы па ЧАЭС рассакрэцяць расійскія спецслужбы.
Азнаёміцца з выбранымі рассакрэчанымі матэрыяламі ўкраінскага КГБ можна на сайце “Еўрапейскага радыё”:
№1. Довідка про основні інженерно-технічні характеристики проекту Чорнобильської АЕС. 19 вересня 1971 р.
№7. Спеціальне повідомлення УКДБ УРСР по м. Києву та Київській області до КДБ УРСР про радіаційне зараження ділянки санітарної зони Чорнобильської АЕС. 20 квітня 1981 р.
№15. Спеціальне повідомлення 6-го відділу УКДБ УРСР по м. Києву та Київській області до 3-го відділу 6-го Управління КДБ УРСР про факти поставок югославськими підприємствами неякісного обладнання на Чорнобильську АЕС. 9 січня 1984 р.
№ 22. Повідомлення КДБ УРСР до КДБ СРСР про вибух 4-го енергоблока Чорнобильської АЕС. 26 квітня 1986 р.
№31. Спеціальне повідомлення начальника ОГ КДБ УРСР у м. Чорнобилі голові КДБ УРСР. 11 травня 1986 р.
№39. Довідка 6-го Управління КДБ УРСР про радіоактивне забруднення харчових продуктів у м. Києві внаслідок аварії на Чорнобильській АЕС. 28 травня 1986 р.
№45. Довідка 6-го Управління КДБ УРСР про радіоактивне забруднення продуктів харчування внаслідок аварії на Чорнобильській АЕС. 9 червня 1986 р.
№59. Доповідна записка КДБ УРСР до РМ УРСР про ефективність заходів дозиметричного контролю забруднення оточуючого середовища та продуктів харчування. 15 серпня 1986 р.
№88. Спеціальне повідомлення голови КДБ УРСР голові РМ УРСР про деякі фактори і причини, що впливають на безпеку експлуатації об’єктів атомної енергетики республіки. 16 липня 1987 р.
№107. Спеціальне повідомлення УКДБ УРСР по м. Києву та Київській області до КДБ УРСР про можливі негативні наслідки весняного паводку у зоні Чорнобильської АЕС. 17 березня 1988 р.
Астатнія матэрыялы можна знайсці на сайце "Службы бяспекі Украіны".
Выстаўленыя на сайце дакументы даюць падставы меркаваць, што Чарнобыльская трагедыя пачалася задоўга да 26 красавіка 1986 году. Радыяцыя з ЧАЭС выцякала і трапляла ў навакольнае асяроддзе і арганізмы людзей і да гэтай чорнай даты. Аварыя на 4-м энергаблоку толькі паставіла тлустую кропку ў шэрагу іншых падзей.
12 сакавіка 1982 году кіраўнік Упраўлення КГБ УССР па горадзе Кіеве і Кіеўскай вобласці генерал-маёр Вакуленка даслаў ліст свайму кіраўніцтву аб парушэннях радыяцыйнай бяспекі на ЧАЭС. У лісце расказваецца, што ў возеры-ахаладжальніку станцыі мясцовы рыбкамбінат з 1979 году гадуе рыбу на продаж. Без аналізу вырашчанай рыбы і адпаведнага дазволу санпідэмстанцыі. Зробены аналіз паказаў, што ўжываць гэтую рыбу нельга. Лавіць яе забаранілі.
Вакуленка: “Аднак, парушаючы прадпісанне, рыбу працягваюць лавіць і прадаваць насельніцтву”.
30 кастрычніка 1982 года генерал-маёр Вакуленка даслаў яшчэ адзін ліст пад грыфам “Абсалютна сакрэтна” — “Аб стане радыяцыйнай абстаноўкі ў раёне ЧАЭС”. Досыл старшыні КГБ УССР генерал-лейтэнанту Мусе тычыўся аварыі 9 верасня на 1-м энергаблоку. Там адбыўся разрыў тэхналагічнага канала. Адбыўся выкід радыеактыўных рэчаў у навакольнае асяроддзе.
Вакуленка: “Найбольшую небяспеку ў радыяцыйным плане для насельніцтва ўяўляюць “гарачыя” часціцы, якія могуць патрапіць у дыхальныя органы і ўнутр арганізма і выклікаць сур’ёзныя наступствы, аж да смерці з-за “прапалу” тканак арганізма”.
9 студзеня 1984 году кіраўнік 6-га аддзела УКГБ УССР Турко паведаміў, што югаслаўскія фірмы “Энергаінвест” і “Джура Джакавіч” паставілі на ЧАЭС неякаснае абсталяванне.
Турко: “Выяўленая вялікая колькасць браку ў зварачных злучэннях, якія ў працэсе работы энергаблокаў могуць прывесці да аварыйных сітуацый”.
5 мая 1986 года намеснік старшыні КГБ УССР Коўтун дасылае ліст кіраўніку, у якім гаворыцца аб тым, што нават падчас выбуху на працуючым рэактары і турбіне супрацоўнікі Харкаўскага аб’яднання “Турбаатам” і Горлаўскага прадпрыемства “Донтэхэнерга” праводзілі эксперыменты. А таксама дакладвае, што з-за адсутнасці аўтаматычных дазіметрычных прыладаў зафіксаваць узровень радыеактыўнасці выбуховага воблака не мелася магчымасці.
28 мая 1986 года кіраўнік 6-га аддзела КГБ УССР Слабадзянюк даслаў ліст старшыні КГБ УССР Космачу. У лісце гаворыцца, што ў асобных месцах Кіева знойдзеныя ўчасткі з павялічанай канцэнтрацыяй радыеактыўных рэчываў, а ў крамах горада прадаецца забруджаны радыяцыяй хлеб.
9 чэрвеня 1986 году Слабадзянюк паведаміў старшыні ўкраінскіх спецслужбаў аб тым, што, па яго звестках, у зоне павышанай радыяцыйнай забруджанасці будуць нарыхтоўваць мяса і малако.
Слабадзянюк: “Нарыхтавана будзе каля 30 тысячаў тон мяса і накіравана ў лядоўні Данецкай і Жытоміраскай абласцей. 15 тысяч тон масла, выпрацаванага з забруджанага малака, накіруюць у лядоўні Чаркаскай і Чарнігаўскай абласцей”.
Дакументаў на сайце Службы бяспекі Украіны вельмі шмат. Калі іх чытаеш, узнікае пытанне: “А што ведаюць на гэты конт спецслужбы Беларусі? І калі ім таксама ёсць, што сказаць, то чаму яны не зробяць так, як іх украінскія калегі?”
Адзіным, хто пагадзіўся гаварыць на гэтую тэму, быў Васіль Лявонаў. У той трагічны для Беларусі год ён займаў пасаду 1-га сакратара Магілёўскага абкаму партыі. Ён сцвярджае, што беларускія спецслужбы, у адрозненне ад украінскіх, ніякай інфармацыяй, ніякімі дакументамі не валодалі і не валодаюць.
Васіль Лявонаў: “Я думаю, што ў беларускага КДБ няма гэтых матэрыялаў. 26 красавіка мы з сакратаром ЦК Дземянцеем прачнуліся ў Мсціславе і паехалі па вобласці. Спыніліся ў Чэрыкаве, калі там пайшоў ужо той дождж. Толькі калі я вярнуўся, мне дамоў пазваніў кіраўнік КГБ і сказаў, што здарылася аварыя – прыборы радыеметрычнага кантролю на “Хімвалакне” сталі зашкаліваць. У КГБ падумалі, што нешта здарылася з ядзернай зброяй. І толькі на наступны дзень іхнія калегі паведамілі ім па вялікім сакрэце, што здарылася аварыя на ЧАЭС”.
Васіль Лявонаў кажа, што ўсе пазнейшыя дакументы адпраўляліся наўпрост у Маскву і там заставаліся. Застаецца толькі здагадвацца, што яшчэ мы даведаемся пра Чарнобыльскую аварыю, калі свае архівы па ЧАЭС рассакрэцяць расійскія спецслужбы.
Азнаёміцца з выбранымі рассакрэчанымі матэрыяламі ўкраінскага КГБ можна на сайце “Еўрапейскага радыё”:
№1. Довідка про основні інженерно-технічні характеристики проекту Чорнобильської АЕС. 19 вересня 1971 р.
№7. Спеціальне повідомлення УКДБ УРСР по м. Києву та Київській області до КДБ УРСР про радіаційне зараження ділянки санітарної зони Чорнобильської АЕС. 20 квітня 1981 р.
№15. Спеціальне повідомлення 6-го відділу УКДБ УРСР по м. Києву та Київській області до 3-го відділу 6-го Управління КДБ УРСР про факти поставок югославськими підприємствами неякісного обладнання на Чорнобильську АЕС. 9 січня 1984 р.
№ 22. Повідомлення КДБ УРСР до КДБ СРСР про вибух 4-го енергоблока Чорнобильської АЕС. 26 квітня 1986 р.
№31. Спеціальне повідомлення начальника ОГ КДБ УРСР у м. Чорнобилі голові КДБ УРСР. 11 травня 1986 р.
№39. Довідка 6-го Управління КДБ УРСР про радіоактивне забруднення харчових продуктів у м. Києві внаслідок аварії на Чорнобильській АЕС. 28 травня 1986 р.
№45. Довідка 6-го Управління КДБ УРСР про радіоактивне забруднення продуктів харчування внаслідок аварії на Чорнобильській АЕС. 9 червня 1986 р.
№59. Доповідна записка КДБ УРСР до РМ УРСР про ефективність заходів дозиметричного контролю забруднення оточуючого середовища та продуктів харчування. 15 серпня 1986 р.
№88. Спеціальне повідомлення голови КДБ УРСР голові РМ УРСР про деякі фактори і причини, що впливають на безпеку експлуатації об’єктів атомної енергетики республіки. 16 липня 1987 р.
№107. Спеціальне повідомлення УКДБ УРСР по м. Києву та Київській області до КДБ УРСР про можливі негативні наслідки весняного паводку у зоні Чорнобильської АЕС. 17 березня 1988 р.
Астатнія матэрыялы можна знайсці на сайце "Службы бяспекі Украіны".
