Шапіра: Ізраільскія амбасадары ў іншых краінах, напэўна, мне зайздросцяць

— Хутка завяршаецца вашая праца на пасадзе амбасадара Ізраіля ў Беларусі. Як вы самі ацэньваеце вынікі сваёй працы: што ўдалося зрабіць, а што — не?

— Я не хацеў бы, каб гэтае інтэрв’ю мы вялі як заключную размову. Я прызначаны генеральным консулам у Санкт-Пецярбургу, але паколькі гэта новае прадстаўніцтва, то мусяць яшчэ быць пройдзеныя пэўныя адміністрацыйныя моманты. І я яшчэ папрацую тут месяцы 2-3, а, можа, і 4. Буду мець магчымасць трэці раз адчуць на сабе беларускую зіму. У мяне, дарэчы, наконт гэтага няма ніякіх негатыўных эмоцый. Але калі адказваць на вашае пытанне, то мне цяжка ставіць нейкую адзнаку — яна будзе не самай аб’ектыўнай. Мне падаецца, што самае галоўнае з таго, што нам удалося, — гэта прывесці да пачатку зменаў іміджу Ізраіля ў вачах беларусаў.

— На пачатку працы ў вас было-такі пачуццё, што стаўленне беларусаў да Ізраілю “дзіўнае”?

— Мне падаецца, што не ўсе ў Беларусі разумеюць розніцу паміж яўрэямі і ізраільцянамі і думаюць, што кожны яўрэй — гэта ізраільцянін, а кожны ізраільцянін — яўрэй. Але гэта не так! Ёсць ізраільцяне не яўрэі — у нас 20% насельніцтва не з’яўляецца яўрэямі. Зразумела, яны частка Ізраіля, яны раўнапраўныя ізраільцяне. А ёсць яўрэі — не ізраільцяне. Яўрэі, якія жывуць у Беларусі, з’яўляюцца беларусамі. Паводле нацыянальнасці яны — яўрэі, а паводле грамадзянства — беларусы, ізраільскага грамадзянства яны не прымалі. І ніякага дачынення да Ізраіля ў іх няма, акрамя таго, што маюць да яго цёплыя пачуцці, як да свайго нацыянальнага дома. І я не ўпэўнены, што ўсе тут ведалі нават гэта. Мне падаецца, што менавіта з гэтым звязанае неразуменне альбо нежаданне разбірацца ў гэтыя нюансы і глыбей глядзець на Ізраіль ці ізраільскае грамадства.



— Вы кажаце, што такое стаўленне змяніць удалося. Якімі сродкамі? Ці цяжка было гэта зрабіць?

— Працэс яшчэ працягваецца. Для вырашэння такіх задач найпершым сродкам з’яўляецца стварэнне ўмоў для сустрэч з ізраільцянамі. У галіне культуры, спорта, палітыкі, журналістыкі — розных спецыяльнасцяў. Каб людзі маглі пазнаёміцца з Ізраілем праз дасягненні гэтай краіны ў розных сферах. Пазнаёміцца з ізраільскай культурай: да прыкладу, купіць кнігу, напісаную ізраільскім пісьменнікам, набыць і паслухаць дыск, запісаны ізраільскім артыстам. Я не думаю, што для беларусаў гэта было гэткім жа ардынарным, як у выпадку з расійскім ці польскім пісьменнікам. Думаю, той факт, што шмат гадоў у нас не было наўпроставых сувязяў, граў не самую пазітыўную ролю для ўзаемапазнавання двух народах. Дарэчы, часткова ўсё тое, пра што я кажу, мае месца і ў дачыненні да Ізраіля і яго ведання Беларусі — проста не хапала інфармацыі. Гэта ўплывала на стварэнне неадпаведнага рэальнасці іміджу Ізраіля ў Беларусі.

— Амбасада арганізоўвала Фестываль ізраільскага кіно. А якія яшчэ акцыі дапамаглі вам у гэтай працы?

— Шмат якія амбасадары Ізраіля ў іншых краінах мне, відаць, зайздросцяць: паміж нашымі краінамі сапраўды ёсць “чалавечы мост”. І ён вельмі актыўны. Звязана гэта найперш з тым, што тут шмат стагоддзяў існуе вялікая і ўплывовая яўрэйская грамада. А ў Ізраілі зараз жыве больш за 150 тысячаў былых грамадзян Беларусі, якія сёння з’яўляюцца пасламі Беларусі ў Ізраілі і ў якіх самыя лепшыя пачуцці да Беларусі. Гэта быў падмурак. І я на гэтым падмурку ладзіў сустрэчы з ізраільцянамі. Прыкладаў шмат. Так, для мяне абсалютна не натуральна, калі на Фестываль кіно, прычым, нават у дні, калі паказвалі зусім нікому не вядомае дакументальнае кіно, кінатэатр быў перапоўнены. Цягам усяго фестывалю! І гэта сведчанне цікаўнасці, гэта паказчык. Адбылася паездка 9 праведнікаў у Ізраіль, якую мы арганізавалі. Яны сустрэліся з прэзідэнтам Ізраіля — які, між іншым, нарадзіўся ў Беларусі і які таксама пэўным чынам сімвалізуе гэты мост паміж  двума народамі. А нядаўна мы правялі выставу “Цень Іерусаліма” — дзе біблейскія мясціны паказаныя праз погляд ізраільскага фатографа. І яны набываюць асаблівае значэнне.

— А што з запланаванага так і не ўдалося ажыццявіць?

— Мы гаворым пра працэсы, а не пра адзінкавыя мерапрыемствы, якія могуць атрымацца альбо не. Але калі нават казаць пра працэсы, то ў сферы развіцця бізнеса нам трэба яшчэ папрацаваць. Нам яшчэ не ўдалося замацаваць пазіцыі ізраільскага бізнэса ў Беларусі. Тут яшчэ шмат працы. Шмат працы ў нас яшчэ будзе і з яўрэйскай грамадой, якую мы курыруем і лёс якой нам неабыякавы. У палітычнай сферы працэс пачаўся вельмі паспяхова, было некалькі візітаў на міністэрскім узроўні, пачала працаваць камісія па гандлёва-эканамічным супрацоўніцтве.



— Прэзідэнт Лукашэнка называе Ахмадзінеджада сваім лепшым сябрам, наведвае Іран. Гэта нейкім чынам уплывае на спробы наладзіць адносіны ў сферы палітыкі?

— Зразумела, Беларусь як незалежная краіна мае права развіваць сваю геапалітыку і сваю міжнародную палітыку, зыходзячы са сваіх прыярытэтаў. І ніхто ў гэта не мае права ўмешвацца. Але як яўрэй і як ізраільцянін я не магу сказаць, што шчыльныя сувязі з Іранам любой краіны выклікаюць у мяне задавальненне. У нас з Іранам не проста палітычныя рознагалоссі — гэта адзіная краіна ў свеце, якая адкрыта, з трыбуны ААН, заклікае да знішчэння Дзяржавы Ізраіль — незалежнай краіны, якая з’яўляецца сябрам ААН і міжнароднага грамадства. Нягледзячы на гэта, шмат якія краіны падтрымліваюць адносіны з Іранам. Зразумела, што ёсць пэўныя інтарэсы. Але мы не можам змірыцца, калі заклікі Ірана аб знішчэнні Ізраіля альбо адмова Халакоста не маюць ніякай рэакцыі. Мы лічым, што ў такіх абставінах павінна быць рэакцыя. У большасці выпадкаў мы такой рэакцыі з боку Беларусі не чуем. Нам гэта крыўдна.

— Ці звяртаюцца да вас па параду ізраільскія бізнэсмены, якія хочуць працаваць у Беларусі, і што вы ім раіце, ад чаго засцерагаеце?

— Зразумела, яны звяртаюцца па парады. У амбасадзе працуе эканамічны аддзел. Мы разглядаем нават магчымасць прыцягнення Міністэрства прамысловасці і гандлю Ізраіля курыраваць Беларусь, бо ёсць пастаянны рост цікавасці да Беларусі з боку ізраільскага бізнэсу. Дарэчы, эканамічны аддзел у нас пачаў працаваць сёлета. Дзякуючы таму, што мы імкнуліся надаць асаблівы стымул гэтаму накірунку — бо гэта накірунак, ад якога абодва бакі толькі выйграваюць. Праблемы, што тычацца Беларусі, звязаныя з вядомымі ўсім абставінамі — як, напрыклад, тое, што часта змяняецца заканадаўства. І цяжка замежнаму інвестару падладкавацца да хуткіх зменаў адміністрацыйных рэгуляцый. Існуюць і перавагі, такія як высокі чалавечы фактар. Сучасная інфраструктура — дарогі, тэлекамунікацыі.

— Наколькі вы цікавіцеся палітычнай сітуацыяй у Беларусі, тым, што адбываецца ў нас напярэдадні выбараў?

— Мы, зразумела, цікавімся. І з пункту гледжання ўласнай цікавасці, і прафесійнай, у межах маёй дыпламатычнай місіі. Заўсёды цікава сачыць за тым, як адбываюцца выбары. Для мяне гэта першыя выбары тут, і мне гэта вельмі цікава. Ізраіль не з’яўляецца такім актыўным назіральнікам, як, да прыкладу, АБСЕ ці СНД. Аднак як сябра дыпламатычнага корпуса, як амбасадар, як цікаўны чалавек я буду ўважліва назіраць за працэсам галасавання, за вынікам, за асвятленнем у СМІ гэтага працэсу. Мы сочым з велічэзнай увагай за прэзідэнцкімі выбарамі, якія пройдуць 19 снежня.



— А чаго вы чакаеце ад гэтых выбараў?

— Я вам дам дыпламатычны адказ, які, я мяркую, вас не здзівіць. Спадзяемся, што пажаданні беларускага народа спраўдзяцца. Мы як дэмакратычная краіна прымем выбар, зроблены беларускім народам.

— Ці сочыце вы за беларускай апазіцыяй? Вам зразумелыя працэсы, якія адбываюцца ўнутры яе?

— Вядома, мы сочым за апазіцыяй і маем зносіны з яе прадстаўнікамі. Магчыма, не тое каб часта. Гэта ўваходзіць у абавязкі амбасадара. Але я не хацеў бы даваць ацэнку ўнутрыпалітычным працэсам, якія адбываюцца ў Беларусі. Тым больш, што мы нават не з’яўляемся сябрамі тых арганізацый, якія вельмі актыўна працуюць у гэтай галіне, — АБСЕ, Еўрапейскі Саюз альбо СНД. Я сустракаюся з людзьмі, чытаю аналітычныя артыкулы датычна гэтай тэмы — дзеля таго, каб сфармаваць сваё меркаванне, як мага больш аб’ектыўнае і ўзважанае датычна да Беларусі, лёс якой мне неабыякавы і як чалавеку, і як дыпламату. Але дзяліцца сваім меркаваннем, даваць нейкія ацэнкі я не буду.

— Ці былі размовы на ўзроўні МЗС Ізраіля пра тое, ад чаго будзе залежаць прызнанне вашай краінай вынікаў выбараў?

— Мы прымем любое рашэнне беларускага народа. Гэта я гарантую. Казаць, якой будзе ацэнка Ізраіля палітычных падзей, што адбудуцца праз два месяцы, на дадзены момант мне вельмі складана.

— Апошнім часам у СМІ перыядычна з’яўляюцца паведамленні пра тое, што ў Беларусі частым госцем стаў Барыс Беразоўскі. Вам з ім не даводзілася тут сустракацца?

— Я нават не ведаю, ці мае Барыс Беразоўскі ізраільскае грамадзянства! Таму мне цяжка даваць нейкія каментары. Ён мне ніколі не паведамляе пра свае прыезды, і я з ім ніколі не сустракаўся.

— Што пазычыце свайму пераемніку?

— Гэта вялікі гонар — быць прадстаўніком сваёй краіны ў іншай дзяржаве.  Беларусь — гэта асаблівая краіна. Дзякуючы “чалавечаму масту”, які тут існуе, дзякуючы нашай агульнай гісторыі, нашай агульнай трагедыі — Другой сусветнай вайне. У 2012 годзе мы будзем адзначаць 20 гадоў з таго часу, як мы аднавілі дыпламатычныя адносіны. Пажадана зрабіць яшчэ адзін крок да ўмацавання адносінаў з беларускім народам, спрыяць пашырэнню адносінаў ва ўсіх накірунках. Гэта ўнікальная магчымасць — працаваць у вашай прыгожай і цікавай краіне. Паверце, я буду вельмі сумаваць па вашых людзях і па прыродзе. Асабліва па летнім і восеньскім часе — тады яна асабліва выбітная.

Фота: Змітра Лукашук