(Не)сацыяльная дзяржава. Са 163 тысяч вакансій 270 — для людзей з інваліднасцю

19/07/2024 - 11:15

Людзям з інваліднасцю вельмі складана знайсці працу

Людзям з інваліднасцю вельмі складана знайсці працу / pixabay.com

Чыноўнікі і дзяржаўныя СМІ ў Беларусі любяць паўтараць мантру пра сапраўдную "сацыяльную дзяржаву", з ільготамі і гарантыямі для ўразлівых груп, якую пабудаваў Лукашэнка.

А як, напрыклад, у Беларусі жывецца людзям з інваліднасцю, якіх у краіне больш за 500 тысяч?

У прыватнасці, ці лёгка знайсці працу, калі ў чалавека "група"? Спойлер: зусім не.

Еўрарадыё паглядзела вакансіі ў дзяржаўнай службе занятасці (ДСЗ) і пагаварыла з эканамісткай і актывістам пра тое, як жывецца людзям з інваліднасцю ў Беларусі.

Адна вакансія са 163 тысяч для першай і другой груп

Усяго ў рэестры ДСЗ крыху больш за 163 тысячы вакансій. Працу можна знайсці амаль на любы густ. Але калі паставіць патрэбны фільтр і пакінуць вакансіі толькі для людзей з інваліднасцю, іх застанецца ўсяго нічога.

Для інвалідаў першай і другой груп усё зусім сумна. Для такіх людзей ДСЗ прапануе толькі адну вакансію — слесар механічных работ на прадпрыемстве "Святлопрыбор" у Барысаве, якое належыць Беларускаму таварыству інвалідаў па зроку.

Заробак прапануюць 650-700 рублёў, графік зменны, але, здаецца, прымаюць толькі людзей з інваліднасцю па зроку.

270 вакансій для трэцяй групы

Людзям з інваліднасцю трэцяй групы знайсці працу трохі прасцей. Для іх на ДСЗ даступныя 270 месцаў, або 0,16% ад агульнай колькасці вакансій.

Так, можна пайсці працаваць камплектавальнікам у Рудзенску за 1200 рублёў або наладчыкам ліцейных машын у Оршы за такі ж заробак.

У Магілёве можна нават уладкавацца доктарам на станцыю хуткай дапамогі — прапануюць 1350 рублёў.

Таксама адкрытыя вакансіі афіцыянта, вахцёра, столяра, але плаціць будуць нашмат менш.

Уцягнутасць людзей з інваліднасцю дазволіла б вырашаць праблему недахопу кадраў

Старшая навуковая супрацоўніца аналітычнага цэнтра BEROC Анастасія Лузгіна заўважае, што, хоць пытанні пра людзей з інваліднасцю і падымаюцца на дзяржаўным узроўні, апошнія працягваюць сутыкацца з цяжкасцямі.

— Рэч нават не ў самім пошуку працы, а хутчэй у стварэнні роўных умоў — таго ж безбар'ернага асяроддзя, напрыклад. Банальна пад'ехаць на працу — ужо складана. На месцы працы мусяць быць створаныя адпаведныя ўмовы для людзей з інваліднасцю. І часта такіх умоў няма. Самі кампаніі не хочуць займацца гэтымі пытаннямі, а людзі з інваліднасцю чыста фізічна будуць абмежаваныя на гэтай пасадзе.

Паводле Лузгіной, праблемы з працаўладкаваннем людзей з інваліднасцю існуюць не толькі ў Беларусі, але і паўсюдна ў многіх краінах.

— Безумоўна, чым больш людзей у краіне занятыя, тым гэта лепш для эканомікі. Праблема занятасці ў Беларусі стаіць вельмі востра: людзей проста не хапае. І ўцягнутасць людзей з інваліднасцю дазволіла б калі не вырашыць гэтую праблему, то крыху палепшыць. Але ў Беларусі пытаннямі людзей з інваліднасцю займаюцца ў асноўным дзяржаўныя органы. Грамадскіх арганізацый практычна не засталося. Больш актыўныя змогуць знайсці сябе ў жыцці нават нягледзячы на абмежаванні. Іншыя проста не будуць ведаць, куды звяртацца, бо няма ні нейкіх ініцыятыў, ні магчымасцяў, ні прадпрымальніцтва. Усё гэта моцна абмяжоўвае іх у працаўладкаванні.

Лузгіна сцвярджае, што беларускія ўлады робяць дастаткова шмат для падтрымкі людзей з інваліднасцю. Шмат у чым дзякуючы ім у Беларусі існуюць розныя камісіі, магчымасці перападрыхтоўкі.

— Дзяржаўныя праграмы — гэта, вядома, добра, але гэта далёка не ўсё. Тут патрэбныя і дадатковыя рэсурсы. Напрыклад, у Мінску рэдка сустрэнеш вазочнікаў або інвалідаў па зроку — проста таму, што для іх гэта небяспечна, у адрозненне ад краін Еўропы, дзе таксама не ўсё ідэальна, але сустрэць чалавека з абмежаванымі магчымасцямі, які працуе, напрыклад, у краме або кавярні, можна даволі часта.

На Захадзе, як і ў Беларусі, беспрацоўе сярод людзей з інваліднасцю вышэйшае, чым сярэдняе па краіне. Але там ёсць мноства прыватных арганізацый і фондаў, якія дапамагаюць такім людзям. Акрамя гэтага, сам Еўрапейскі саюз распрацоўвае праграмы і выдзяляе грошы на падтрымку людзей з інваліднасцю.

"Табе далі "жыгулі" — ну, нібыта тачка, але ўсе ж разумеюць, што га*но"

Актывіст і заснавальнік брэнда "Інклюзіўны барыста" Аляксандр Аўдзевіч лічыць, што праца для людзей з інваліднасцю ў Беларусі ёсць, але назваць яе годнай вельмі складана.

— Напрыклад, ёсць такая спецыяльнасць — аператар ЭВМ. Што гэта наогул такое? Або навучанне на графічнага дызайнера. Ці зможа гэты чалавек адмаляваць "рылс" за 5 секунд? Ці ён графічны дызайнер у Word ці Paint? Ці будзе падтрымлівацца ўзровень?

Я ведаю, што многія, напрыклад, працуюць у IT, астатнія, хутчэй за ўсё, не працуюць альбо на нейкіх дзяржпраграмах.

Аўдзевіч кажа, што многія людзі з інваліднасцю хочуць з'ехаць з Беларусі, але далёка не ва ўсіх атрымліваецца гэта зрабіць.

— Проста дзяржава многіх прывучыла да пансіёнаў нейкіх, інтэрнатаў, вырашэння ўсіх дакументальных пытанняў і г.д. Вельмі мала хто з іх хоча рызыкаваць — проста баяцца выйсці з зоны камфорту. Гэта і зразумела: усе жылі спакойненька пры бацьках на сваю пенсійную дапамогу, а тут жа вельмі цяжка, асабліва без ведання мовы. Таму пераязджаюць толькі самыя моцныя. Разумееце, людзі з інваліднасцю ўсё жыццё былі "цярпіламі", жылі ў непавазе, у патрэбе, але калі б была магчымасць прыстасавацца за мяжой — яны ўсе туды б паехалі. Эміграцыя — гэта барацьба, але не для ўсіх людзей з інваліднасцю.

На думку Аўдзевіча, шмат у чым людзі імкнуцца пераехаць праз тое, што многія неабходныя для жыццядзейнасці чалавека з інваліднасцю рэчы за мяжой прасцей атрымаць.

— Напрыклад, якая-небудзь супрацьпролежневая падушка ці вазок з карбонавымі коламі — абсалютна ўсе гэтыя дэвайсы можна бясплатна атрымаць у той жа Польшчы. У Беларусі ўсё наадварот. Прывяду аналогію з машынамі: табе трэба аўто, і па дзяржаўнай праграме табе далі "жыгулі". Ну, нібыта тачка, але ўсе ж разумеюць, што га*но. Усе жывуць у патрэбе. Людзі проста не могуць дазволіць сабе жыццёва неабходныя рэчы нармальнай якасці.