Дым над Беларуссю: ці ёсць небяспека і як абараніцца ад шкоды?

09/09/2024 - 14:19

Дым накрыў Беларусь / Onliner

На выходных Беларусь накрыла дымам праз лясныя пажары, якія бушуюць на поўдні краіны. Многія гарады ахутала густая смуга, а ў Літве паведамілі пра забруджванне паветра.

Што адбываецца? Адкуль узяліся пажары, наколькі яны небяспечныя і як можна сябе абараніць? Еўрарадыё задало гэтыя пытанні хіміку і доктарцы.

Што гарыць?

Паводле навукоўца, хіміка-ядзершчыка Сяргея Бесараба, пажары, якія цяпер бушуюць у Беларусі, Украіне і Расіі, успыхнулі прыкладна месяц таму — гараць тарфянікі.

— Гэта нізавыя ці нават падземныя пажары, якія гараць (тлеюць) пад зямлёй на глыбіні да некалькіх метраў. Яны лічацца аднымі з самых небяспечных, бо іх вельмі цяжка выявіць, а яшчэ яны кепска паддаюцца тушэнню. Часцей за ўсё яны ўзнікаюць з прычыны няўмелай меліярацыі на забалочаных тэрыторыях.

Гэта небяспечна?

Бесараб кажа, што на ўсёй тэрыторыі Гомельскай вобласці ў апошнія гады фіксаваліся велізарныя паказчыкі цэзію ў ягадах і грыбах. Горш за ўсё — у Брагінскім і Веткаўскім раёнах, і менавіта ў гэтых двух раёнах узнікла больш за ўсё ачагоў узгарання.

— Радыенукліды падчас гарэння торфу пачынаюць аэразалявацца, потым падымаюцца ў атмасферу і ўжо адтуль могуць трапляць у лёгкія. Гэтыя стабільныя субмікронныя аэразолі здольныя пераносіцца на вялікія адлегласці і доўга існаваць у атмасферы.

Хімік запэўнівае, што моцна перажываць не варта, бо радыеактыўныя элементы мінімальна рухаюцца з дымам.

— Напрыклад, на адлегласці двух кіламетраў ад фронту пажару будзе 5-10-разовае зніжэнне канцэнтрацыі радыеактыўных аэразоляў. То-бок у буйных гарадах небяспекі няма. Больш за ўсё падчас такіх пажараў пакутуюць ратавальнікі, што працуюць побач з ачагом.

Бесараб адзначае, што цяпер у Беларусі няма моцнага аэразольнага забруджвання, таму і глабальнай пагрозы няма.

“Зачыніць вокны, завесіць шторы”

Педыятарка Мая Церакулава лічыць, што дым пасля пранікнення ў дыхальную сістэму можа несці небяспеку для здароўя.

— Любыя буйныя цвёрдыя часцінкі вельмі небяспечныя, што б вы ні ўдыхнулі. Некаторыя з іх могуць выклікаць нават анказахворванні. Але для гэтага патрэбная вялікая канцэнтрацыя гэтых рэчываў ці працяглы перыяд. Таму за кароткі час наўрад ці адбудзецца нешта дрэннае. Толькі пастаяннае ўдыханне шкодных рэчываў нясе рэальную небяспеку.

У групе рызыкі — людзі з хранічнымі захворваннямі дыхальнай сістэмы, курцы і проста людзі са слабым арганізмам (пажылыя і дзеці).

Калі ў горадзе ёсць задымленне, Церакулава раіць не выходзіць лішні раз на двор (а калі ўсё ж выйшлі — надзець маску), зачыніць вокны, завесіць шторы, не карыстацца аэразолямі і газавымі плітамі, а таксама нічога не смажыць.