Роўпджампер: З кожным наступным скачком страху робіцца больш
Смерць роўпджампера пад Мінскам прыцягнула да экстрэмальнага спорту вялікую ўвагу. У прычынах здарэння цяпер разбіраецца следства. А мы здзіўляемся таму, колькі ў Беларусі жадаючых рызыкнуць жыццём, скокнуўшы з вышыні на вяроўцы. Адны выбіраюць невысокія масты, іншыя — трубы, ад аднаго погляду на якія пачынае кружыцца галава. Але сутнасць адна: выпрабаваць сябе.
Навошта людзі скачуць з вышыні? Якую падрыхтоўку праходзяць арганізатары івэнтаў? Які элемент сістэмы для скачкоў — самы ненадзейны? Хто нясе адказнасць, калі нешта здарыцца? Пра гэта нам распавядае экстрэмал-роўпджампер Аляксей Кастэнка, лідар каманды "Белэкстрым".
На стометровую трубу трэба кіламетра паўтара вяровак. Мінімум
Еўрарадыё: Роўпджампінг — экзатычнае і экстрэмальнае хобі. Колькі чалавек займаецца ім у Беларусі?
Аляксей Кастэнка: Я не лічу гэты спорт экзатычным, бо гэта класічны альпінізм. Шмат людзей гэтым у Беларусі займаецца, і ўжо больш за дзесяць гадоў. Спачатку мы нават не ведалі, што гэта называецца роўпджампінг. Потым даведаліся, што гэта асобная культура.
Еўрарадыё: Які абʼект для роўпджампінгу самы высокі ў Беларусі? Я чуў пра нейкую вышку пад Брэстам вышынёй больш за сто метраў.
Аляксей Кастэнка: З тых аб’ектаў, якія дзейнічаюць, гэта тая самая труба, што фігуравала ў нядаўнім здарэнні. А тую вышку, здаецца, пачалі выкарыстоўваць па асноўным прызначэнні, і таму з яе больш не скачуць.
Еўрарадыё: Як роўпджампер, скокаючы з трубы, не б’ецца аб яе?
Аляксей Кастэнка: Выкарыстоўваецца складаная сістэма завесаў. Досыць шмат падрыхтоўкі, разнастайныя парэнчы з вяровак, па якіх усе гэтыя сістэмы рухаюцца. На тую ж стометровую трубу трэба кіламетра паўтара вяровак. Гэта мінімум. Асноўная база, на якую ўсё будзе замацаванае, павінна складаць тры вышыні абʼекта, каб было бяспечна. Таму чалавек не бʼецца аб абʼект. Бо мы не самагубцы, мы экстрэмалы.
Еўрарадыё: Калі гэта ўсё так складана і на кожны абʼект патрэбныя свае асабістыя разлікі, то хто гэтым займаецца?
Аляксей Кастэнка: Ёсць пэўныя правілы як “завешваць”, суадносіны скачкоў да даўжыні вяроўкі. Выкарыстоўваюцца розныя вяроўкі, рознае абсталяванне, жалеза, якія нагрузкі яно павінна вытрымліваць. Усё індывідуальна пад кожны абʼект. Але ёсць і стандарты, якія мы сумесна распрацавалі з украінцамі і расіянамі. У нас ёсць закрытыя форумы, дзе мы ўсё гэта абмяркоўваем. І мы прыйшлі да пэўных норм, і іх выкарыстоўваем.
“Амуніцыя часцей за ўсё ні пры чым”
Еўрарадыё: Ці правярае нехта з прадстаўнікоў улады гэтыя абвесы, тыя ж ратавальнікі?
Аляксей Кастэнка: Усё абсталяванне сертыфікаванае. Не толькі нашымі службамі МНС, але і міжнароднымі сертыфікатамі. Як правіла, мы выкарыстоўваем еўрапейскаю амуніцыю, якая мае сертыфікаты UIAA (сертыфікат бяспекі Міжнароднага саюза альпінісцкіх асацыяцый. — Еўрарадыё). Людзі, якія ладзяць скачкі, часцей за ўсё праходзілі падрыхтоўку як альпіністы. Напрыклад у МНС, у іх ёсць цэнтры ў Барысаве і ў Мінску.
Еўрарадыё: Ці мусяць ратавальнікі несці адказнасць у тым выпадку, калі яны падрыхтавалі чалавека, выдалі яму сертыфікат, а па віне гэтага чалавека нешта адбылося?
Аляксей Кастэнка: Я думаю, што яны не могуць несці адказнасць за тых, каго падрыхтавалі. Гэта як калі б настаўнікі са школы неслі адказнасць за тое, як у вас там склалася жыццё. З нашага досведу, у Расіі, напрыклад, трагічныя выпадкі адбываліся праз халатнасць арганізатараў. Я не кажу пра канкрэтны гэты выпадак, але амуніцыя часцей за ўсё ні пры чым, тыя ж карабіны вытрымліваюць нагрузку ў пяць тон, тым больш гэта ўсё дубліруецца.
Еўрарадыё: Я так разумею, што магчымыя два варыянты развіцця падзеяў: нейкая тэхнічная няспраўнасць (або нешта ў гэтай сістэме не так было сабрана) ці “чалавечы фактар”?
Аляксей Кастэнка: Хутчэй за ўсё, нешта адбылося менавіта ў сістэме. Не зацягнулі, не ўзвялі нейкія вяроўкі, дзесьці нешта недагледзелі. Гэта асноўная версія ў 90% выпадкаў.
Падпісаныя паперы не здымаюць адказнасць з арганізатараў
Еўрарадыё: У іншых краінах былі суды над арганізатарамі скачкоў?
Аляксей Кастэнка: Усю адказнасць нясе арганізатар. Ён сабраў людзей, падрыхтаваў мерапрыемства, стаў яго праводзіць. Нават не з пункту гледжання закона, а з пункту гледжання маралі. Былі суды, вінаватыя неслі пакаранне, атрымлівалі тэрміны.
Еўрарадыё: Перад такімі мерапрыемствамі арганізатары даюць падпісваць паперу, згодна з якой, чалавек бярэ на сябе поўную адказнасць за сваё жыццё?
Аляксей Кастэнка: Нельга цалкам адмовіцца ад адказнасці, якую б паперу ні падпісвалі ўдзельнікі, бо заўсёды ёсць арганізатар. Ён сабраў людзей, прывёў іх кудысьці. Адзінае, што падпісваецца — гэта тое, што ты пагаджаешся з умовамі правядзення мерапрыемства, ты ведаеш правілы бяспекі і паводзінаў на небяспечным абʼекце. Таму што, як правіла, выкарыстоўваюцца закінутыя абʼекты, нейкія трубы, вышкі, масты. І натуральна, што ў чалавека няма медыцынскіх супрацьпаказанняў для скачка: сардэчна-сасудзістых захворванняў, пераломаў, праблем са зрокам. Адказнасць удзельнік нясе за сябе сам, толькі, калі пацярпеў не падчас скачка.
Еўрарадыё: Ці ведаеце вы, ці былі падпісаныя такія паперы ў тым выпадку, які мы абмяркоўваем?
Аляксей Кастэнка: Так, вядома. Я асабіста знаёмы з хлопцамі, якія праводзілі гэтае мерапрыемства. Калісьці даўно яны прыходзілі да нас на скачкі. Яны ў гэтую справу ўцягнуліся, сталі гэтым займацца, расці, пайшлі вучыцца. У прынцыпе, я не магу сказаць нічога дрэннага пра іх. Гэта прафесіяналы. Але я не магу казаць пра тое, што там адбылося, таму што гэта вялікае пытанне і для мяне.
З кожным скачком страху робіцца больш
Еўрарадыё: Колькі звычайна патрабуецца чалавек у камандзе для арганізацыі такіх скачкоў?
Аляксей Кастэнка: Мінімум 5 чалавек.
Еўрарадыё: Да гэтага мерапрыемства хлопцы правялі больш за сто падобных івэнтаў. Дасведчаныя арганізатары, не пачаткоўцы. Але пачаткоўцам быў той, хто скакаў. Ёсць розніца паміж тым, робіш ты першы скачок ці ўжо зрабіў да гэтага дзесяць?
Аляксей Кастэнка: Я не думаю, што гэта грае важную ролю. Гэта больш важна для самога чалавека, які скача — стварае эмацыйны фон таго што адбываецца. Калі спачатку ты не разумееш, што адбываецца, дык з досведам пачынаеш разумець больш, і страху робіцца больш.
Еўрарадыё: Здавалася б наадварот, з досведам страху мусіць рабіцца менш…
Аляксей Кастэнка: У гэтым руху ёсць свая філасофія барацьбы са страхам. Чым большы ў цябе досвед, тым мацнейшы страх. І кожны раз, калі ты робіш скачок, ты гэты свой страх пераадольваеш, пераступаеш праз сябе. Таму я не разумею людзей, якія скачуць нападпітку. У чым сэнс, калі яны прытупляюць свой страх алкаголем?
“Быў такі шок, што я на некалькі гадоў адышоў ад арганізацыі скачкоў”
Еўрарадыё: Ці часта адбываюцца траўмы падчас такіх скачкоў?
Аляксей Кастэнка: Быў у 2012 годзе выпадак, калі дзяўчына атрымала траўмы, скокнуўшы з вышкі. Усё было добра, але ў апошні момант, калі яна ўжо мусіла скочыць, яна інстынктыўна схапілася за парэнчы. І замест таго каб скокнуць ад вышкі, яна паляцела да яе, і траўмавалася. Я быў арганізатарам таго івэнта. І ў мяне быў такі шок ад таго, што адбылося, што я на некалькі гадоў адышоў ад арганізацыі скачкоў.
Еўрарадыё: Ці ў любое надворʼе можна скакаць? Ці бывала такое, што івэнт адмяняўся праз дрэннае надворʼе?
Аляксей Кастэнка: Так, мерапрыемствы рэгулярна адмяняюцца, калі ідуць дажджы, снегапад. Асноўны вораг абсталявання — вільгаць. Дождж можа не ісці, але калі высокая вільготнасць, дык вяроўка ўжо лічыцца мокрай і адсотак расцяжэння ў яе большы.
Еўрарадыё: Як здарэнне ў Соснах можа паўплываць на будучыню роупджампінгу ў Беларусі?
Аляксей Кастэнка: Я не магу сказаць, як гэта будзе развівацца і якая будзе рэакцыя ўладаў. Разумееце, роўпджампінг — гэта ў першую чаргу спорт. Гэта першапачаткова не быў камерцыйны праект, гэта было хобі. З часам зʼявілася шмат людзей, якія хацелі скокнуць, і камерцыя, якая іх абслугоўвала. Хутчэй за ўсё, калі зʼявяцца нейкія забароны, гэты камерцыйны складнік адыдзе. А мы як займаліся гэтым, так і працягнем займацца. Проста ў роўпджампінгу будзе менш людзей, мы станем больш закрытай супольнасцю.
