Рэпартаж: Як грузінскі мільярдэр перавозіць векавыя дрэвы ў свой парк

Сафо Буція, Тбілісі, jam-news

Мільярдэр Бідзіна Іванішвілі, былы прэм'ер-міністр Грузіі, будуе дэндралагічны парк у сваёй рэзідэнцыі на ўзбярэжжы Чорнага мора. Робіцца гэта так: у розных месцах на Захадзе Грузіі з коранем выкарчоўваюць гіганцкія дрэвы і пускаюць іх па моры да дома мільярдэра. Відовішча незвычайнае; у працэсе бывае задзейнічана ўся дзяржаўная машына, таму тэму актыўна абмяркоўваюць грузінскія СМІ. Рэпартаж JAMnews.

Гэты лірыядэндрон — самае прыгожае з шасці дрэў, якія я ўбачыла на беразе Чорнага мора. Лірыядэндрон вынялі з глебы і пакінулі на беразе пакорліва чакаць падарожжа морам. Хутка яго пагрузяць на баржу і перавязуць за 35 кіламетраў, у рэзідэнцыю Іванішвілі.

У пасёлку Махінджаўры я правяла чатыры вечары і кожны раз спадзявалася, што вось цяпер нарэшце ўбачу, як паплыве па моры гігант. Я не змагла б дацягнуцца да яго каранёў, а для таго, каб абысці дрэва вакол, мне трэба было зрабіць не менш за 12 крокаў. Мне ўяўлялася, што гэта здарыцца вечарам, на заходзе.

— Калі яго павязуць? — пыталася ў рабочых, якія цэлымі днямі поркаліся сабе побач — то падвозілі друз, то капалі зямлю, то вызвалялі бераг ад вялікіх камянёў, то будавалі дарогу з бетонных пліт і збіралі нейкую велізарную металаканструкцыю.

Рабочы адказаў, калі я ўжо вярнулася ў Тбілісі:

— Баржу падвезлі, — сказаў мне Рэза па тэлефоне, — гэта баржа — як труна для нябожчыка. Як яна з'явіцца, значыць, усё скончана.

Рэза — адзін з рабочых, занятых на перавозцы. На самой справе яго завуць па-іншаму, але праблемы на працы яму не патрэбныя, таму давялося паабяцаць, што ў артыкуле яго будуць зваць Рэза.

Менавіта ён распавёў, як гэта працуе: спачатку вакол дрэва асцярожна, каб не пашкодзіць карані, разразаюць зямлю. Потым пад карані змяшчаюць гумовую камеру, надзьмуўшы якую можна выпхнуць дрэва з зямлі. Потым расліна абшываецца дошкамі і ўсталёўваецца на канструкцыю з металічных труб. Затым усё гэта кладуць на велізарны прычэп і вязуць да берага. Адтуль дрэва ўжо на баржы плыве да рэзідэнцыі Іванішвілі.

З дапамогай гэтай тэхналогіі былы прэм'ер-міністр Грузіі і самы багаты чалавек краіны перанёс ужо каля 20 дрэў у свой маёнтак у Шэквецілі, на беразе Чорнага мора. Іванішвілі кажа, што вялікія дрэвы — яго хобі і любімая забаўка, і яны патрэбныя яму для стварэння ўнікальнага дэндралагічнага парку.

На перанос кожнага дрэва патрабуецца некалькі тыдняў. У працэс уцягнутыя сотні людзей — батанікі, геолагі, інжынеры, рабочыя, чыгуначнікі, электрыкі і ахоўнікі, кухары і кіроўцы.

Працуе тэхніка і транспарт — трактары, краны, бульдозеры, грузавікі, электравоз, баржа і буксір.

— Аказваецца, такое ў свеце зрабілі толькі аднойчы, у Кітаі. Мы тут, у Аджарыі, атрымліваецца, другія, — кажа Рэза, усміхаючыся.

Шэквецілі — рэзідэнцыя мільярдэра

Рэзідэнцыя Бідзіна Іванішвілі ў Шэквецілі размешчаная на 260 497 квадратных метрах, уздоўж берага мора, і агароджаная жалезнымі кратамі.

Кажуць, калі-небудзь гэтую тэрыторыю адкрыюць для наведвальнікаў, і дэндралагічны парк стане публічным. Сёння туды і мыш не праскочыць.

Здаецца, Іванішвілі праводзіць тут большую частку часу. Мясцовыя часта бачаць верталёт у небе.

Рэзідэнцыю з усіх бакоў ахоўваюць, а здалёк яе асабліва не разгледзіш — высокі хвойнік надзейна хавае ад старонніх вачэй.

Іду ўздоўж агароджы да берага. Чуваць шум трактароў і бульдозераў. Рабочыя завіхаюцца вакол баржы, якая транспартуе дрэвы. Баржа — гэта такі "паўвостраў", які плавае ў вадзе. Памерам з добрую парковачную пляцоўку.

Непадалёк на хвалях гайдаецца ржавы буксір з грузінскім сцягам на карме. Ён цягае на тросе баржу з дрэвамі.

Рабочыя адпачываюць, седзячы на ​​пляжным пяску — перапынак. Усе яны ўдзячныя Іванішвілі за працу. Заробкам? Таксама задаволеныя. Ім не трэба траціцца ні на ежу, ні на начлег — усё гэта ім даецца асобна.

"Ён мяняе ландшафт"

На выбарах 2012 года Бідзіна Іванішвілі нечакана для многіх атрымаў перамогу над камандай Міхаіла Саакашвілі. Да гэтага "Нацыянальны рух" Саакашвілі кіраваў краінай 9 гадоў і на фоне слабай і раз'яднанай апазіцыі выглядаў непераможным. Іванішвілі пабыў некаторы час прэм'ерам, але потым заявіў аб сыходзе з палітыкі.

Цяпер пабачыць яго можна хіба толькі на будоўлі дэндрапарка. Складваецца адчуванне, быццам усе палітычныя баталіі яму былі патрэбныя толькі для таго, каб атрымаць нарэшце магчымасць цягаць туды-сюды дрэвы.

Ён не вышэйшая службовая асоба і ўжо не таямнічы алігарх, якім быў да прыходу ў палітыку. Сам сябе Іванішвілі называе шараговым грамадзянінам. У СМІ ён з'яўляецца толькі да выбараў, для ўдзелу ў перадвыбарнай кампаніі кіруючай партыі "Грузінская мара". А пасля зноў знікае з публічнай прасторы. Аднак яго сляды ўсюды — як тут, на чарнаморскім узбярэжжы, так і ў Тбілісі, ва ўрадавых кабінетах і калідорах парламента.

У канцы 2015 года, калі адзін грузінскі прэм'ер-міністр змяніў іншага, рашэнне было прынята ў кабінеце Іванішвілі. Барацьба кіруючай каманды з прэзідэнтам Маргвелашвілі пачалася менавіта з таго дня, калі Іванішвілі назваў прэзідэнта "самай вялікай сваёй памылкай".

У Іванішвілі сёння новая роля — ён карыстаецца неабмежаванай уладай, але не нясе ніякай адказнасці.

У Грузіі ніхто не сумняваецца, што чалавек, які выкарчоўвае з каранямі шматтонныя дрэвы і вязе іх дадому — нефармальны кіраўнік Грузіі. Чалавек, які вырашае лёс краіны.

"Фактычна, ён змяняе ландшафт рэгіёну", — сказала мне актывіст-эколаг Ната Перадзэ, каментуючы размах, з якім Іванішвілі разбівае свой дэндрапарк.

Секвоя і гінкго

Дом Валянціны Слабадзянюк у вёсцы Ціхісдзіры ў Аджарыі стаіць на маленькім пагорку і патанае ў зеляніне. За домам адкрываецца прыгожы від на мора. З левага ж боку, усяго за 50 метраў — вялікі яр. Каля пагорка, на якім стаіць дом, зрэзалі адзін схіл. Зусім нядаўна тут расло два велізарныя дрэвы — секвоя і гінкго. Абодва былі выкапаны для Іванішвілі.

"Калі павезлі секвою, я плакала ўсю ноч. Гэта была гісторыя маёй сям'і ", — кажа Валянціна, украінка, якая нарадзілася і ўсё жыццё пражыла тут.

— Чаму ж вы саступілі тое, што так любілі? — пытаюся.

— Ён мяне не прымушаў, наадварот, ён вельмі чалавечны і ўважлівы. Мне былі патрэбныя грошы, ды і адмовіць я не магла. Сястра кажа, што я дурная, але я не шкадую. Там мае дрэвы будуць лепш даглядаць, а тут пасадзяць новыя, — кажа Валянціна.

Я паказваю на вялізную яму побач з хатай і пытаюся, а ці не баіцца яна, што моцны дождж раптам змые яе дом?

"Ён усё ўладзіць. Ён абяцаў, што тут пабудуюць сцяну і ўсё ўмацуюць".

Сляды паўсюль

Экзатычным дрэвам уздоўж 25-кіламетрвай дарогі, якая злучае курорты Батумі і Кабулеці, абсеклі галінкі. Верагодна, яны перашкаджалі пры перавозцы гігантаў-братоў.

У іншым курортным пасёлку, Чаква, пашырылі дарогу і звузілі тратуар — каб было зручней для спецтэхнікі. У Чаква — галоўны прычал, тут дрэвы апускаюць на баржу. З-за прычалу жыхарам бліжэйшых дамоў перакрылі выхад на бераг.

Калі дрэвы перавозяць па сушы, у гэтым удзельнічаюць паліцэйскія машыны, дрэва да месца прызначэння суправаджае некалькі патрульных экіпажаў. Некалькі месяцаў таму працэсія з дрэвам стала прычынай шматгадзіннай "пробкі" на трасе Батумі-Кабулеці — гэта ўчастак галоўнай транспартнай артэрыі краіны, па якой ездзяць загружаныя таварам трэйлеры з Турцыі.

Жыхары прыбярэжнай вёскі Натанебі распавялі, што перавозка дрэва звычайна суправаджаецца адключэннем электрычнасці — каб не справакаваць пажар, калі дрэва закране правады. Некалькі сем'яў у тым жа сяле пазбавіліся вады — пры выкопванні чарговага дрэва, ім пашкодзілі вадаправод.

У вёсцы Бабакваці недалёка ад Кабулеці бачу каля пяцідзесяці чалавек у рабочай уніформе. Да лініі электраперадачы падагналі цеплавоз. Яны здымаюць кантактныя правады чыгункі. Гіганцкае хваёвае дрэва трэба пераправіць праз шляхі, таму праводку трэба зняць.

— А цягнік? - пытаюся.

— Праз паўтары гадзіны павесім назад. У гэты час цягнік па графіку не ходзіць, — адказвае адзін.

Іншыя дадаюць, што часам і рэйкі разбіраць прыходзіцца.

Тыя разбурэнні, якія бачныя вокам, гэта толькі кропля ў моры, — лічаць эколагі. Галоўная шкода, па іх словах, наносіцца глебе і ландшафту. Зямля ў Батумі і Кабулеці ў асноўным гліністая, ёсць небяспека апоўзняў, і любое ўмяшанне звонку небяспечна. У працэсе выкаранення дрэў глеба пазбаўляецца ўрадлівага пласта, што можа справакаваць працэс эрозіі.

«Натуральнае асяроддзе тут ужо не адновіцца ніколі, што б там ні рабілі», — кажа эколаг Іраклій Мачарашвілі.

Некаторыя геолагі і батанікі наогул пазбягаюць гаварыць на гэту тэму з журналістамі, спасылаючыся на "канфлікт інтарэсаў" — многія з іх працуюць у праектах Іванішвілі.

У перавозцы дрэў Іванішвілі задзейнічаны чатыры прыватныя кампаніі. Мільярдэр адзін раз публічна запатрабаваў у іх выконваць закон і абзавесціся усімі дазволамі да таго, як планаваць працы. Такое патрабаванне прагучала, калі высветлілася, што рабочыя выканалі не ўсе фармальнасці. Работы прыпынілі, але зусім хутка аднавілі. Аказалася, што дамагчыся паперкі ў мясцовых уладаў не цяжка, аднак кампанія, якая займаецца пераносам дрэў для нефармальнага кіраўніка краіны, нават не палічыла патрэбным паклапаціцца пра фармальны парадак.

Іванішвілі забірае векавыя дрэвы як у прыватных асоб, так і ў дзяржавы. Невядома, што ад гэтага ў цэлым атрымаў бюджэт. Затое вядомая цана, заплачаная за некаторыя дрэвы. Паводле расследавання грузінскага часопіса "Батумелебі", тры дрэвы Іванішвілі купіў на аўкцыёне за 13 тысяч 500 лараў (каля 5,5 тыс долараў). Першае перавезенае дрэва — гіганцкі ліліядэндрон, мільярдэр набыў разам з двума іншымі дрэвамі за 6200 ларазў (каля. 2500 дол).

"Усё гэта — дакладная прыкмета таго, што здабытак грамадскасці можа лёгка стаць прыватнай уласнасцю Іванішвілі, афіцыйна ці неафіцыйна", — кажа публіцыст Заале Андронікашвілі, з якім я падзялілася ўражаннямі паездкі ў Аджарыю.

Просты чалавек

"Ён прыходзіў восем разоў, адзін раз пераскочыў праз плот. Вельмі доўга і старанна вывучаў дрэва. Ён вельмі просты чалавек", — кажа Лада Сурмава з вёскі Натанебі, які прадаў алігарху бук са свайго двара за 5 тысяч долараў. На гэтыя грошы ён выплаціў крэдыты банку. Усе, у каго Іванішвілі купіў дрэва, кажуць адно і тое ж — алігарх асабіста, прытым неаднаразова прыходзіў аглядаць дрэвы. Ён нікога не прымушае, але і адмовы амаль ніколі не атрымлівае.

У суседняй вёсцы адна сям'я аддала Іванішвілі дрэва за камп’ютар для дзіцяці. Усе яны кажуць, што гандлявацца не спрабавалі і прынялі яго прапанову.

У бука сям'і Сурмава самая сумная гісторыя. Дрэва не вытрымала транспарціроўкі і раскалолася. Кажуць, у той дзень усе ў сям'і плакалі — і дзеці, і дарослыя.

На тым месцы, дзе стаяў бук, зараз велізарная яма колеру чырвонай гліны, велічынёй з падмурак шматпавярховага дома. У яме ляжыць велізарнае, пазбаўленае галінак цела гіганцкага дрэва. Двое з сякерамі ў руках сякуць яго астанкі. Бук сям'і Сурмава пойдзе на дровы для вёскі.

Гэты бук для многіх стаў сімвалам непадпарадкавання — ён апынуўся адзінай жывой істотай, якая ўнесла нечаканыя карэктывы ў планы алігарха.

У прыбярэжных вёсках Натанебі і Урэкі людзі асабліва ўдзячныя Іванішвілі. Распавядаюць, што алігарх працаўладкаваў тут як мінімум па адным чалавеку ад кожнай сям'і. Хтосьці працуе ў яго рэзідэнцыі (яна непадалёк), хтосьці — пры пераносе дрэў.

Дзіўнае хобі

Самы багаты чалавек у Грузіі кажа, што шматгадовыя дрэвы — яго галоўнае хобі і бяскрыўднае захапленне.

"Я не жыву ў раскошы. У мяне няма каштоўнасцяў, адзення або іншага такога камфорту, з-за якога я адчуваў бы сябе няёмка. У мяне ёсць гэта захапленне... Аднак я згодны з пытаннем наконт таго, што, можа быць, гэта занадта — марнаваць столькі грошай на перасадку і дастаўку дрэў", — сказаў ён у фільме" Ліліядэндрон ", які зняла тэлекампанія" GDS ", якая належыць яму . Фільм быў цалкам прысвечаны незвычайнаму хобі алігарха.

Колькі каштуе перанос аднаго дрэва, можна сабе ўявіць, зыходзячы з маштабнасці ўсяго працэсу.

Іванішвілі займае 367-е месца ў рэйтынгу мільярдэраў часопіса "Форбс". Яго маёмасць, як мяркуецца, ацэньваецца ў 4,5 мільярды долараў. Частку багацця ён траціць на прадметы мастацтва. У яго калекцыі — "Дора Маар з коткай" пэндзля Пікаса, за якую ён заплаціў 95 мільёнаў долараў, таксама карціны Фрыды Кало. Дома ў яго жывуць экзатычныя жывёлы — зебры, пінгвіны і нават акула.

Спаць Іванішвілі кладзецца ў нязвыклы для грузінаў час — у 10 гадзін, а ў тэлевізійных перадачах любіць разважаць аб псіхааналізе, аб Ніцшэ і Фрэйдзе. Кажа, што і сам працуе над кнігай пра сутнасць чалавека. У 2011 годзе, да таго, як Іванішвілі прыйшоў да ўлады, у Тбіліскім аэрапорце затрымалі яго сябра, які вёз алігарху з Масквы акультныя мінералы і літаратуру.

Навошта Іванішвілі гіганцкія дрэвы? Пра гэта я спытала многіх на ўзбярэжжы.

"У яго грошы, вось і робіць усё, што захоча", — такім быў самы папулярны адказ. Так лічыць і Кемал Саруханішвілі, жыхар Махінджаўры, які кожны дзень шпацыруе па набярэжнай з унукамі, каб паглядзець на пагружанае ў кантэйнер дрэва.

Былі і больш арыгінальныя версіі. Напрыклад, некаторыя ўпэўнены, што Іванішвілі не стаў бы дарма марнаваць такія грошы, і на самой справе за гіганцкімі дрэвамі хаваецца нейкая важная таямніца: "кажуць, ён абдымае гэтыя дрэвы і такім чынам сілкуецца энергіяй". Некаторыя мяркуюць, што ён хоча ўвайсці ў гісторыю стварэннем унікальнага парку.

Я чула і такую ​​версію: "у Гурыі, дзе знаходзіцца яго рэзідэнцыя, не хапае кіслароду. Таму ён забірае дрэвы з суседняй Аджарыі, каб дыхаць добрым паветрам ".

"Для чаго збіраюцца ўнікальныя дрэвы? — Для стварэння дэндрапарку, які будзе адкрыты грамадскасці ", — гэта ўжо адказ прадстаўніка фонду Іванішвілі "Карту" Георгія Удзілаўры.

Аднак, у той жа час ён кажа, што Іванішвілі не абавязаны перадаваць парк дзяржаве, і гэта залежыць ад яго добрай волі.

"Калі я магу зладзіць у сябе парк, калі ў мяне ёсць фінансавыя магчымасці, я гэта зраблю. Калі палічу, што за наведванне парку трэба ўстанавіць цану, ўсталюю. Калі не — адкрыю, таму што гэта мая прыватная ўласнасць", — тлумачыць Удзілаўры.

Да канца траўня амаль усе "складаваныя" дрэвы, якія я бачыла на ўзбярэжжы, павінны быць перавезены да месца прызначэння. Як кажуць, працэс выкопвання дрэў спыніцца мінімум да верасня, бо ўлетку перасаджваць дрэвы не рэкамендуецца. Прытым, праз месяц у Аджарыі пачынаецца курортны сезон.

"З верасня зноў адновім працу", — кажа Рэза. Для яго гэтая праца важная — у яго трое малалетніх дзяцей.

Я стаю ў Шэквецілі, каля кратаў, што агароджваюць рэзідэнцыю мільярдэра, і спрабую разгледзець, што адбываецца ўнутры. Па пакрытай друзам дарозе бесперапынна рухаюцца велізарныя грузавыя машыны, пакідаючы велізарныя аблокі пылу. Як быццам знарок, каб нічога не было відаць.

Але часам, калі паўза зацягваецца і пыл паспявае асесці, паміж хвоямі бачны сілуэт вельмі высокага, падобнага на шкілет дрэва, практычна без лісця. Гэта векавое цюльпанавае дрэва ліліядэндрон, якое ўжо стала ў Грузіі легендай — першае дрэва, дастаўленае сюды па моры вясной мінулага года. І тут мне чамусьці ізноў успомніўся бук сям'і Сурмава, адзінае непакорлівае дрэва, якое паламала планы Іванішвілі.