"Навошта Беларусь напала на Украіну?" Гісторыя эвакуацыі нашай журналісткі

Калі сваёй машыны няма, выбрацца з горада было вельмі складана. Таму што ўжо днём 24 лютага дамовіцца з кімсьці на аўтобус, мікрааўтобус або нават легкавік стала практычна немагчыма. Людзі расказвалі, што некаторыя кіроўцы з аўто згаджаліся вывозіць з Кіева, але, напрыклад, за паўтары тысячы долараў на чацвярых.

Да вечара цэннік падняўся яшчэ вышэй: прасілі нават дзве тысячы долараў. Знаёмыя расказвалі, што знайшлі мікрааўтобус з кіроўцам, але ён папрасіў тры тысячы за трансфер да мяжы.

Мне такі ўдалося з'ехаць. На дарозе ад Кіева да Жытоміра быў адзін суцэльны затор. Прычым у некаторых месцах на трасе на шэсць палос машынамі ў бок мяжы былі занятыя ўсе — людзі спрабавалі ехаць па сустрэчцы.

З Кіева я выехала бліжэй да шасці вечара. У 11 мы спыніліся на запраўцы за 60 кіламетраў ад Жытоміра. Машын там было нямерана. У крамцы адна вялікая чарга стаяла на касу, другая — у прыбіральню.

Паліцы, дзе павінны былі быць шакаладкі, печыва, чыпсы, арэшкі і іншыя прадукты, былі зусім пустыя. Вітрына, дзе звычайна ляжаць сэндвічы, булачкі і іншае, — таксама. Было толькі некалькі бутэлек са спіртным, і ўсё.

Спаць хацелася, але асабліва не атрымлівалася. Было страшна, што што-небудзь здарыцца: пачнецца абстрэл дарогі. У 4:20 прачытала ў тэлеграме, што ў Кіеве бамбяць спальны раён, дзе я жыла. Задрамаць удалося толькі да світання, і то хвілін на 40.

Спыніліся на яшчэ адной запраўцы. Дзе менавіта, не памятаю, таму што ўжо не кантралявала маршрут. Атрымалася купіць хот-дог і імбірную гарбату. Кавы не аказалася. На гэтай запраўцы таксама былі чэргі. Заторы ўжо рассмакталіся, ехалі, можна сказаць, свабодна.

Дзесьці да 10:30 мы прыбылі ў невялікі гарадок ля ўкраінска-польскай мяжы. Там нас высадзілі з машыны — далей трэба было ісці пешшу. Міма пастаянна праходзілі людзі з торбамі і валізамі. Стаяла вялікая чарга з легкавых машын у бок памежнага пункта.

Зайшла ў аптэку па абязбольвальныя і што-небудзь ад страўніка. Мяркуючы па тым, што аптэкары адказвалі пакупнікам, многія лекі пазаканчваліся. Альмагелю мне ўдалося купіць толькі тры пакецікі, больш не было. З абязбольвальных застаўся толькі кетарол.

Ад горада да мяжы — дарога на 4 кіламетры пешшу з усімі валізамі, торбамі і іншым. Парадавалася, што ўзяла мінімум рэчаў і ў мяне адзін заплечнік. Але неўзабаве ў мяне апынулася яшчэ і валіза на колах: трэба было дапамагчы іншым з багажом.

Каля памежнага пункта мы прастаялі каля дзвюх гадзін. Памежнікі перыядычна падыходзілі і казалі "Чакайце! Хутка пачнём прапускаць". У чарзе на пераход было даволі шмат людзей з дзецьмі. Увогуле стаяла, напэўна, чалавек 50. Па нацыянальнасцях украінцы, беларусы, казахі, бразільцы і іншыя.

Было холадна. Вецер пранізваў да касцей.

Прыйшоў работнік памежнай службы і павёў усіх да пункта пропуску. На наша месца прыйшла наступная партыя ахвотных пакінуць Украіну.

Ля шлагбаума ў нас праверылі пашпарты. Узяўшы мой беларускі ў рукі, памежнік паглядзеў мне ў вочы і спытаў: "Навошта Беларусь напала на Украіну?" Што адказаць, не знайшлася. Проста папрасіла прабачэння і сказала, што мне сорамна за сваю краіну.

Да гэтага моманту мужчын-украінцаў ва ўзросце ад 18 да 60 гадоў ужо не выпускалі.

Я бачыла, як хлопцы развітваліся са сваімі жонкамі, мамамі і дзецьмі: абдымалі іх каля паста, а потым доўга глядзелі ўслед.

Далей мы гадзіны дзве правялі ў пункце надгляду багажу, дзе штампуюць пашпарты тым, хто выязджае.

Было вельмі шкада бацькоў з дзецьмі. Малыя ўжо стаміліся ад чакання і капрызілі. Людзі ў прамым сэнсе сядзелі на валізах, на падлозе, перакусвалі ўзятымі з дома сасіскамі, бутэрбродамі, сырам і іншым.

Выпусцілі мяне без праблем: зірнулі пашпарт, паставілі штамп — і "да пабачэння!".

Затым нас па 10 чалавек пешшу адводзілі да польскага памежнага пункта. У мяне ёсць гуманітарная польская віза, таму я не баялася, што могуць не ўпусціць.

На самай справе прапускалі беларусаў і без віз. Але да гэтага яшчэ гадзіну нам давялося прастаяць ля шлагбаума на польскім баку. Аказалася, што пешшу палякі ў гэтым пункце не прапускаюць. Трэба прасіцца сесці ў аўтобусы і машыны, якія пад'язджаюць, каб прайсці мяжу.

Нам не пашанцавала: аўтобусы ў той час не праходзілі. Некалькі кіроўцаў аўто пагадзіліся ўзяць мам з дзецьмі. Але многія ехалі альбо "поўныя", альбо махалі ў акно галавой, маўляў, нікога не возьмем.

Зразумеўшы, што такімі тэмпамі мы проста акалеем на холадзе, польскія памежнікі ўсё ж паднялі шлагбаум і дазволілі нам прайсці без транспарту на кантроль. Тут нашы валізы і заплечнікі, як і на ўкраінскім баку, ніхто не правяраў.

Паставілі штампы, падагналі мікрааўтобусы, пасадзілі нас туды і сказалі, што павязуць у пункт для ўцекачоў за 10 кіламетраў ад мяжы. Там трэба зарэгістравацца.

Гэтым пунктам аказалася школа або нейкая іншая падобная дзіцячая ўстанова. Нас правялі ў спартзалу. Там былі расстаўленыя раскладушкі, сталы. У канцы залы ў куце стаялі пакеты з прадуктамі: кансервамі, хлебам, плаўленым сырам, яблыкамі. Побач стол з гарбатай, кавай, аднаразовым посудам. Тут можна было перакусіць.

Людзей у цэнтры было дастаткова шмат, асабліва з дзецьмі. Некаторыя відавочна збіраліся заставацца тут на ноч.

Людзі запаўнялі анкеты: пісалі на аркушах імя, прозвішча, пашпартныя звесткі і іншае.

Тут я зазірнула ў інтэрнэт-банкінг і зразумела, што ўсе мае карткі з грашыма заблакаваныя. Аказалася, Украіна заблакавала рахункі беларусаў. Гатоўку перад ад'ездам зняць не ўдалося.

Па-першае, валютныя аперацыі забаранілі. Па-другое, нават па грыўні стаялі такія чэргі, што давялося б правесці ў іх нямала часу. Многія банкаматы ў прынцыпе былі пустыя. Гэта значыць, на руках у мяне засталося 60 еўра і 55 долараў.

На стаянцы ля цэнтра было мора машын. Аказалася, валанцёрскія. Беларусы і ўкраінцы, якія жывуць у Польшчы (дый палякі таксама), дапамагалі ўцекачам дабрацца да патрэбных населеных пунктаў. Адсюль я выехала пасля дзевяці вечара па польскім часе. Гэта значыць, дзесьці ў 11 з лішнім па беларускім.

Да гатэля ў Варшаве я дабралася бліжэй да дзвюх ночы па мясцовым. Так хутка я ўжо даўно не засынала!