Не па кодэксе! Ці меў Пракоп’еў права выклікаць Лукашэнку на дуэль?

Рэстаратар Вадзім Пракоп’еў, пакрыўджаны на Аляксандра Лукашэнку, выклікаў яго на дуэль. На наступны дзень за кіраўніка Беларусі заступіўся чэмпіён свету па тайскім боксе Дзмітрый Шакута, які, дарэчы, трэніруе беларускае антытэрарыстычнае падраздзяленне "Алмаз". А заснавальнік школы дзелавой культуры і этыкету Аксана Зарэцкая, у сваю чаргу, выклікала на паядынак баксёра.

Секундантам-рэферы ў гэтых паядынках пагадзіўся выступіць яшчэ адзін чэмпіён свету па тайскім боксе — Віталь Гуркоў. Які, у сваю чаргу, быў бы не супраць кінуць пальчатку "задзірліваму Мукавозчыку з СБ".

А калі сур'ёзна — ці можа адбыцца дуэль паміж кіраўніком дзяржавы і рэстаратарам? Што лічыцца абразай, якую можна змыць толькі крывёю, а каму дарога толькі ў суд? Хто каму не роўня? І ці можна адмовіцца ад дуэлі, не запэцкаўшыся?

Дуэль — гэта не проста бойка. Хоць ні ў якім сучасным кодэксе правілы паводзін на двубоі не прапісаныя, яны ўсё ж існуюць. Мы задаліся пытаннем: ці магчыма правесці дуэль ў беларускіх рэаліях, абапіраючыся на code duello мінулых гадоў? За аснову мы вырашылі ўзяць дуэльны кодэкс Васіля Дурасава, выдадзены ў 1912 годзе.
 

Дуэль — толькі паміж роўнымі. У адваротным выпадку — толькі суд

Ці можна лічыць роўнымі Лукашэнка і Пракоп'ева? З аднаго боку — так, бо на сённяшні дзень яны з'яўляюцца грамадзянамі Беларусі і, адпаведна, маюць роўныя правы. Аднак становішча ў грамадстве — рознае. Магістр педагогікі, рэстаратар, баксёр і кіраўнік дзяржавы — усе яны стаяць на розных прыступках сацыяльнай лесвіцы. Але калі не прытрымлівацца старых паняццяў аб паходжанні і саслоўях, дуэль цалкам магчымая.
 

Вырашыць непаразуменне, не звяртаючыся да старонняй дапамогі

У кантэксце гэтага прынцыпу ўмяшанне Шакуты і Зарэцкай недарэчна. Наўрад ці Аляксандр Лукашэнка прасіў баксёра яго заступніцтва, але па кодэксе на выклік Вадзіма Пракоп'ева ён павінен быў бы адказаць сам.

Аднак згодна з іншым пунктам кодэкса Шакута тэхнічна можа замяніць Лукашэнку. Бо падставай для замены суперніка можа паслужыць яго недзеяздольнасць, якая выяўляецца ў дасягненні 60 гадоў. Аляксандру Лукашэнку ў жніўні споўніцца 66.
 

Абразы бываюць розныя

У абраз ёсць тры ступені цяжкасці. Першая — прыстойныя абразы, накіраваныя супраць самалюбства і ня закранаюць гонар чалавека. Другая — накіраваныя супраць гонару або годнасці асобы: дыфамацыя, абразлівыя жэсты, не пераходзячыя ў абразу дзеяннем. Трэцяя — абраза дзеяннем.

Як сцвярджае Вадзім Пракоп’еў, яго ў грубай форме назвалі асобай нетрадыцыйнай сексуальнай арыентацыі. Гэта відавочнае абразу другой ступені — абраза, накіраванае супраць гонару.
 

Асоба, якая знаходзіцца ніжэй іншага, можа толькі парушыць права. Але не абразіць

Ці можна лічыць, што рэстаратар "ніжэйшы" за кіраўніка Беларусі? Як грамадзянін — не, але як чалавек, які мае іншы сацыяльны статус, — так. У такім выпадку, ці можна зрабіць выснову, што па дуэльным кодэксе Пракоп’еў можа абараняць свой гонар толькі ў судзе.

Але ў судзе складана будзе даказаць, што абраза мела месца на самой справе. Асноўныя сведкі — "трое мужчын з хакейнай распранальні". У дадзеным выпадку дуэль уяўляецца адзіным з магчымых варыянтаў вырашэння канфлікту.

Выклік на дуэль

Атрымаўшы абразу, чалавек павінен заявіць свайму суперніку: "Міласэрны васпан, я прышлю да Вас сваіх секундантаў". Калі ж выклік рушыў услед не адразу пасля абразы, ён павінен быць зроблены не асабіста, а праз секундантаў або пісьмова.

Адпаведна, Вадзім Пракоп’еў, даслаўшы ліст прэс-сакратару Аляксандра Лукашэнкі, кодэкс не парушыў. А вось Шакута і Зарэцкая адправілі выклікі ня па кодэксе.

Пасля нанясення абразы усе кантакты паміж будучымі дуэлянтамі павінныя спыніцца. Мець зносіны паміж сабой яны павінны толькі праз секундантаў. Адпаведна, раз секундантаў ніхто ні да каго не адпраўляў, запатрабаваных выбачэнняў Пракоп’еў ад Лукашэнка не дачакаецца.
 

Секунданты

"Секунданты з'яўляюцца на працягу двубоі суддзямі супернікаў і павінны быць роўнага з імі паходжання. Секундант розначынец можа быць не прызнаны процілеглым бокам".

Баксёр Віталь Гуркоў падахвоціўся быць секундантам, але паводле сацыяльнага статусу для Лукашэнкі ён усё ж не падыходзіць. А гэта значыць, што і вынік судзейства можа быць не прызнаны адным з бакоў.

У такім выпадку судзіць дуэль паміж Лукашэнкам і Пракоп'евым змог бы, да прыкладу, прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка ці міністр замежных спраў Уладзімір Макей: абодва — чыноўнікі з высокім сацыяльным статусам. Але яны — дзейсныя дзяржслужачыя, якія могуць быць зацікаўленыя ў перамозе Лукашэнкі. А паводле аднаго з пунктаў аб якасцях секундантаў, суддзя паядынку не павінен мець асабістай выгады ад зыходу справы, павінен быць сумленным і бесстароннім.

Таксама секундант павінен валодаць фізічнымі і разумовымі якасцямі, неабходнымі для годнага выканання свайго задання. Таму ідэальным секундантам мог бы стаць, да прыкладу, прэзідэнт адной з суседніх з Беларуссю краін.
 

Выбірайце зброю!

Пры простай абразе права выбару зброі належыць абражанаму. У выпадку паміж Пракоп'евым і Лукашэнка бой на рынгу, прапанаваны абражаным бокам, падыходзіць.

Няўменне карыстацца прапанаванай зброяй не можа служыць падставай для перамены абранага абражаным роду зброі.
 

Ці можна адмовіцца, не парушыўшы кодэкс?

У кодэксе Васіля Дурасава пералічаныя тры выгляды двубояў — законны, выключны і сакрэтны. Законныя двубоі праводзяцца толькі на пісталетах, шпагах і шаблях. Так як ні адзін від зброі, які выкарыстоўваецца ў законным двубоі, ня быў абраны ні адным з апанентаў, то дуэль становіцца выключнай.

Выключная дуэль можа быць не прынятая кожным з супернікаў. Гэтая адмова не будзе з'яўляцца парушэннем дуэльнага права i не пацягне за сабой ніякіх ганебных наступстваў. Такім чынам, прапануй Вадзім Пракоп’еў біцца на пісталетах або шпагах, адмова або бяздзейнасць Аляксандра Лукашэнка азначалі б ганьбу на ўсё жыццё. А так — пашанцавала.

У Дзмітрыя Шакуты таксама ёсць магчымасць адмовіцца ад выкліку, кінутага Аксанай Зарэцкай. У сваім звароце ён няправільна назваў прозвішча апанента, назваўшы яго Пракоф'евым. Менавіта на гэтым заснаваны выклік Зарэцкай. А права патрабаваць сатысфакцыі за абразу памяці памерлай асобы належыць выключна яе сваякам.

Жарты ў бок

Шанцы на правядзенне ў Беларусі двубояў па ўсіх правілах, вядома ж, вельмі малыя. Мы ўзялі каментар у кіраўніка клуба гістарычнай рэканструкцыі "Алтын Тумен", гісторыка Аляксандра Буранко.

— Па-першае, ці магчыма выкарыстоўваць тэрмін “дуэль” у наш час? Мабыць, адказ — не. Дуэль — гэта паядынак роўных. Пад роўнымі маюцца на ўвазе прадстаўнікі аднаго саслоўя, — распавядае Аляксандр. — Селянін супраць селяніна, шляхціц супраць шляхціца.

Спрэчкі паміж саслоўямі ў Беларусі вырашаліся ў судах, пра што красамоўна кажуць статуты ВКЛ 1529, 1566, 1588 гадоў (апошні дзейнічаў на тэрыторыі Расійскай імперыі да 1840 года). У нашых рэаліях выклікаць на паядынак можна любога, умоўна мы жывем у "дэмакратычнай" дзяржаве. Але ў рамках спартзалы.

Што тычыцца выкліку Пракоп'ева, то тут яскравы прыклад размахвання рукамі замест бойкі.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.